Чаро ҷавонони мо фаромӯшхотир шудаанд?

ДУШАНБЕ, 11.10.2017 /АМИТ «Ховар»/.   Тарс, асабоният, серкорӣ, фишороварӣ ва чанд амалҳои дигаре ҳастанд, ки  дар зиндагии ҳаррӯзаи одамон вомехӯранд ва ба саломатии онҳо зарари худро мерасонанд.  Ҳамин гуна ҳолатҳо ба мағзи (майнаи) сари инсон  зарар расонда,   ба фаромӯшхотирӣ бурда мерасонанд.  Солҳои охир ин беморӣ дар байни ҷавонон бештар дида мешавад ва онҳо    аз ин   ҳолат азоб мекашанд. Бино ба гуфтаи мутахассисони соҳаи равоншиносӣ, вақте ки  ягон ангезаи халалрасон ба фаъолияти хотиравии инсон  таъсир мерасонад, дар ҳамин замина раванди фаромӯшкунӣ ба миён меояд. Мутахассисони соҳаи мазкур омили аввалиндараҷаи фаромӯшхотириро гирифторӣ ба мушкилоти  зиндагӣ, корӣ ва ё шахсӣ медонанд.   Пас ҷавонон бояд чӣ кор кунанд, ки ба ин гуна мушкилот дучор нашаванд? Оё пешгирӣ аз ин гуна ҳолат вуҷуд дорад?

Барои посух додан ба ин саволҳо хабарнигори АМИТ «Ховар» бо  табиби асабшиноси Муассисаи давлатии Маҷмааи «Истиқлол» Дилором Бутаева  ҳамсуҳбат гардид.

Ба гуфтаи табиб, «пештар аз бемории фаромӯшхотирӣ калонсолон ранҷ мебурданд. Вақтҳои охир  ин гуна  мушкилӣ   дар байни ҷавонон,  донишҷӯёну толибилмони мактабҳои миёна низ дида мешавад.  Фаромӯшхотирӣ барои наврасону ҷавонон хеле зарар дорад, зеро онҳо  дарсҳои мактабиро дар хотир нигоҳ дошта наметавонанд. Ин гуна  ҳолат бештар дар байни наврасон   ҳангоми      ба балоғат расидани онҳо  мушоҳида мегардад. Дар ин синн зиндагии онҳо пур аз ҷӯшу хурӯш буда, аз ин рӯ фикри худро ба як ҷо равона карда наметавонанд».

Бале, ҳаёти имрӯзаи  инсонҳо аз лаҳзаҳои нахустини наврасӣ саропо омехта бо ҳодисаву рӯйдодҳои мухталиф аст, ки ин ҳама наметавонад ба хубӣ дар хотираҳо нақш бандад. Сабаби дигари ин ҳолат технологияи муосир мебошад, ки ҷавонони ҳозира зиндагии худро бе он тасаввур карда наметавонанд.  Телевизион на чун пештара барнома пахш мекунад. Он дар ҳоли ҳозир василаи тарғиби ҳар гуна молу ашё, хабарҳои ҷиноӣ ва даҳшатафканӣ гардидааст, ки ба афкори мо, инсонҳо таъсири манфии худро мегузорад.  Аз телефонҳои мобилӣ аллакай наметавон ба ҳеҷ куҷо паноҳ бурд, чун ҳамеша ва ҳамвора дар ҳама ҷо бо мост. Нафарони қобили меҳнат ҳоло бе интернет ҳаёти худро   тасаввур карда наметавонанд. Дар чунин ҳолат эҳсоси вобастагӣ ба он пайдо мешавад, ки мубориза бо он хеле душвор аст. Ин гуна вобастагиҳо ба  асаби инсон таъсири манфии худро мерасонанд.

 Ба гуфти мутахассис, сабабҳои фаромӯшхотирӣ гуногунанд, ки яке аз онҳо ин ба қадри кифоя хоб накардан мебошад. «Аз камхобӣ бисёриҳо азият мекашанд. Агар ин гуна ҳолат бисёр давом кунад, мағзи сари инсон хаста гашта, қобилияти таассур ва дар ёд гирифтани он паст мегардад. Инчунин ҳангоми  нарасидини об дар организми инсон дар навбати аввал мағзи сар осеб мебинад.  Аз ин рӯ аз чой, каҳва ё нӯшокиҳои газноке, ки мо дар давоми рӯз менӯшем,  бояд даст кашиду бештар аз оби ошомиданӣ истифода бурд.  Ҳамчунин заифшавии хотира метавонад  боиси  аз  меъёр зиёд асабонӣ шудани шахс   гардад. Ҳангоми асабоният системаи асаб витамину минералҳои худро гум мекунад.  Аз ин рӯ мебояд, ки  сабзавоту меваҷоти пур аз витаминро бештар истеъмол намуд»,- иброз намуд асабшинос.

«Ҳар як шахс бояд аз меваю сабзавоти тару тозае, ки  таркиби онҳо аз витаминҳо бой мебошанд, бештар  истифода барад, зеро меваю сабзавоти кишвари мо аз ҷиҳати экологӣ тоза буда, истеъмол намудани он ба саломатии инсон фоида дорад. Солҳои охир дар бозорҳои дохилии мамлакат меваҳои аз хориҷ воридшуда зиёд ба назар мерасанд. Агарчанде шаклу намуди онҳо ба чашм зебо намояд ҳам, вале таркиби онҳо аз химикатҳои зараровар иборат мебошад»,-гуфт Д. Бутаева.

Ба гуфтаи сармутахассиси маркази ташхисии Агентии  «Тоҷикстандарт»  Бибисоро Ризоева,   он меваю сабзавоте, ки аз хориҷи кишвар ба мамлакат ворид мегарданд,  дар озмоишгоҳҳои ин Агентӣ  санҷида мешаванд.

Зикр шуд, ки  ҳангоми парвариши меваҳои хориҷӣ заҳрдоруҳо  аз меъёр зиёд истифода бурда мешаванд, то  намуди зоҳирии меваҳо зебо ва муҳлати нигоҳ доштани онҳо дар анборҳо зиёдтар гардад.  Меваҳои мо нисбат ба  меваҳои аз хориҷ воридшуда аз ҷиҳати сифат ва бехатарӣ чанд маротиба беҳтар мебошанд, зеро Тоҷикистон мамлакати офтобӣ буда, дар айёми пухтани мева ба он нури офтоб зиёдтар мерасад ва шаҳди бештар мегиранд».

Сармутахассиси «Тоҷикстандарт» иброз дошт, ки «ҳар як инсон ба харидории маҳсулоти бехатар барои ҳаёт ва саломатии худ ҳуқуқ дорад. Бозору мағозаҳои мо пур аз меваю сабзавоти ватанӣ гардидаанд. Ҳамзамон аз онҳо шарбати афшура ва мураббову консерваҳо омода мегарданд, ки барои солимии инсон манфиатбахш мебошанд».

Бояд зикр намуд, ки  яке аз сабабҳои  дигари фаромӯшхотирие, ки дар байни калонсолон дида мешавад, бемории Алтсгеймер мебошад. Ин бемориро дар тибби муосир табобатнашаванда меҳисобанд. Инчунин  бемориҳои вайроншавии музмини гардиши хун, атеросклерози мағзи сар ва паркинсонизм  низ ба  фаромӯшхотирӣ оварда мерасонанд. Ин бемориҳо асосан ба калонсолон хос буда, бо  роҳи  истифодаи дору ва маслиҳатҳое, ки табибони асабшинос  медиҳанд, табобат мешаванд.

Пас маълум мегардад, ки ҳар як шахс метавонад фаромӯшхотириашро табобат намояд. Ҷавононро танҳо зарур аст, ки ҳангоми шунидани ягон иттилоъ диққати худро пурра ба он равона созанд, то дар хотирашон  ба хубӣ нақш бандад.

Инчунин   баҳри саломатии худ бештар дар ҳавои тоза сайру гашт намуда, аз меваҳои тару тоза   истеъмол намоянд.

Ибодат ДАВЛАТОВА