Барои пешгирии заҳролудшавӣ аз дуди ангишт қоидаҳои муҳими истифодаи онро бояд риоя намуд

ДУШАНБЕ, 20.10.2025 /АМИТ «Ховар»/. Бо фаро расидани фасли сармо бисёре аз сокинони мамлакат, хусусан дар минтақаҳои дурдаст ва деҳот барои гарм кардани хонаҳо ангиштро истифода мебаранд. Гарчанде ки ангишт яке аз воситаҳои маъмулу дастрас барои гармидиҳӣ ба шумор меравад, вале истифодаи нодуруст ва беэҳтиётона нисбат ба он метавонад боиси заҳролудшавии шадид ва ҳатто марги инсон гардад.

Мутахассисон тавсия медиҳанд, ки ҳангоми истифодаи ангишт барои гарм намудани хона аввал бояд бухории мувофиқ интихоб намуд. Инчунин талаботи ҳавокашии қубури дудбаро бояд ба инобат гирифта шавад. Ҳангоми истифодаи ангишт ҳавои хонаҳо бояд мунтазам иваз карда шуда, шабона ворид гаштани ҳавои тоза таъмин гардад. Мутаассифона, баъзе одамон ба қоидаҳои дуруст истифода бурдани ангишт эътибор намедиҳанд.

Қоидаҳои муҳими истифодаи ангишт барои пешгирии заҳролудшавӣ

Пеш аз истифода бурдани ангишт барои гармидиҳии манзил шаҳрвандон бояд якчанд талаботи муҳимро ба назар гиранд. Бояд гуфт, ки на ҳар бухорӣ барои истифодаи ангишт мувофиқ аст. Бисёре аз бухориҳое, ки дар деҳот истифода карда мешаванд, барои сӯзишвории дигар (масалан, ҳезум) сохта шудаанд ва дар мавриди сӯзонидани ангишт хатари ихроҷи газ ва дуд ба хона зиёд мешавад. Насби бухорӣ бояд аз ҷониби мутахассиси соҳа анҷом дода шавад, то кафолати амният таъмин гардад.

Дудбаро бояд пайваста тоза карда шавад. Агар кашиши дудбаро суст бошад, дуди бухорӣ ба дохили хона ворид шуда, боиси ихроҷи гази заҳрнок мегардад. Ҳамчунин бояд мунтазам ба хона, махсусан шабона ҳавои тоза ворид шавад. Ин роҳи самараноки коҳиши эҳтимолии заҳролудшавӣ мебошад.

Агар дар дохили бухорӣ ангишти носӯхта боқӣ монад, беҳтар аст он комилан хомӯш карда шавад. Зеро оташ метавонад шабона ба таври оҳиста бисӯзад ва гази карбон хориҷ кунад. Дар бисёре аз ҳолатҳо заҳролудшавӣ маҳз шабона рух медиҳад. Аз харидорӣ намудани ангишти пастсифат, ки миқдори зиёди моддаҳои ифлоскунанда дорад, худдорӣ кунед. Зеро он миқдори зиёди газҳо ва заррачаҳои хатарнокро ба ҳаво хориҷ мекунад.

Моддаҳои заҳрноки дуди ангишт ва таъсири онҳо ба саломатӣ

Ба иттилои мутахассисони соҳаи тиб, дуди ангишт аз омехтаи моддаҳои заҳрнок иборат аст. Аксар ҳолатҳои заҳролудшавии мардум дар фасли сармо маҳз бо газҳои хатарноке ба вуҷуд меоянд, ки ҳангоми сӯхтани ангишт ба ҳаво хориҷ карда мешаванд. Аз ҷумла монооксиди карбон (CO) — гази беранг ва бебӯй, вале хеле заҳрнок яке аз манбаъҳои асосии заҳролудшавии шадиди нафасӣ мебошад. Он ба гемоглобини хун мепайвандад ва интиқоли оксигенро қатъ мекунад. Диоксиди сулфур (SO₂) ва оксидҳои нитроген (NOₓ) боиси илтиҳоби роҳҳои нафас ва сулфаи музмин мешаванд. Заррачаҳои майда (PM2.5) ба шуш ворид шуда, ба гардиши хун гузашта, саломатии дилу раг ва мағзро халалдор месозанд. Моддаҳои саратонзо (PAH) низ сабабгори саратонҳои роҳҳои нафас ва узвҳои дохилӣ мегарданд.

Нишонаҳои заҳролудшавӣ аз дуди ангишт ва ёрии аввалин ба зарардидагон

Нишонаҳои умумии заҳролудшавӣ ё таъсири манфии моддаҳои хатарнок ба организми инсон дард ва чарх задани сар, хоболудӣ, беҳолӣ, дилбеҳузурӣ, қайкунӣ, душвории нафаскашӣ ва дар ҳолатҳои шадид беҳушшавӣ мебошанд.

Аз ин рӯ мутахассисони соҳаи тиб тавсия медиҳанд, ки дар навбати аввал шахси заҳролудшударо бояд ба ҳавои кушод бароред. Тирезаю дарҳоро кушоед ва воридшавии ҳавои тозаро таъмин намоед. Ба рақамҳои 03 ё 112 занг занед. Агар шахс беҳуш бошад, ӯро ба паҳлу хобонида, роҳҳои нафасро боз нигоҳ доред.

Дуди ангишт барои саломатии инсон хатари ҷиддӣ дорад. Он на танҳо ҳаворо ифлос мекунад, балки метавонад сабаби марг низ гардад. Рӯй овардан ба усулҳои бехатари гармидиҳӣ ва нигоҳ доштани тозагии ҳаво — кафили ҳаёти солим ва муҳити зисти тоза аст. Аз ин рӯ дар ҳама ҳолат инсон бояд эҳтиёткор бошад. Эҳтиёткорӣ кафили амнияти ҷонӣ ва саломатии инсон мебошад.

АКС аз манбаъҳои боз