مصاحبه امامعلی رحمان، رئیس جمهور جمهوری تاجیکستان با آژانس ملی اطلاعات تاجیکستان “خاور” به مناسبت بیستمین سالگرد سازمان همکاری شانگهای

دوشنبه، 15.06.2021 /”خاور”/. از تاسیس سازمان همکاری شانگهای 20 سال گذشت. در سال 2021 جمهوری تاجیکستان رئیس سازمان همکاری شانگهای است. سومین ریاست جمهوری تاجیکستان در این سازمان است که مصادف با بیستمین سالگرد تشکیل آن است و با شعار “20 سال سازمان همکاری شانگهای: همکاری برای ثبات و رفاه” برگزار می شود.

در همین راستا، بنیانگذار صلح و وحدت ملی – پیشوای ملت محترم امامعلی رحمان، رئیس جمهور جمهوری تاجیکستان به چند سوال آژانس ملی اطلاعات تاجیکستان “خاور” پاسخ دادند.

“خاور”: جنابعالی، این سالگرد فرصتی برای یادآوری از گذشته، ارزیابی حال و نگاه به آینده است. شما در ابتدای تاسیس سازمان همکاری شانگهای حضور داشتید. این سازمان منطقه ای چگونه بوجود آمد؟

رئیس جمهور: همه چیز دقیقا 25 سال پیش و با گفتگوی فعال بین سران کشورها شروع شد. در سال 1996 اولین جلسه سران پنج کشور – قزاقستان، قرقیزستان، روسیه، تاجیکستان و چین در شانگهای چین برگزار شد و طی آن توافق نامه اقدامات اعتماد سازی در حوزه نظامی در منطقه مرزی امضا شد. بر اساس این توافق نامه همکاری سازمان منطقه ای با نام “پنجگانه شانگهای” ایجاد شد. یک سال بعد، در سال 1997، در مسکو، توافق نامه کاهش متقابل نیروهای مسلح در منطقه مرزی را امضا کردیم.

پنجمین و آخرین نشست پنجگانه شانگهای در تاریخ 4 الی 5 ژوئیه سال 2000 در دوشنبه برگزار شد. بیانیه نهای حاوی مقررات پیش بینی شده برای تبدیل پنجگانه شانگهای به یک ساختار منطقه ای همکاری چند جانبه در زمینه های مختلف بود.

سپس، در تاریخ 14-15 ژوئن سال 2001، در اجلاس سران قزاقستان، چین، قرقیزستان، روسیه، تاجیکستان و ازبکستان در شانگهای، ایجاد یک ساختار چند جانبه از شش کشور – سازمان همکاری شانگهای – اعلام شد.

بنابراین، می توان نتیجه گرفت که این نشست سران “پنجگانه شانگهای” در دوشنبه بود که بنیان تاسیس سازمان همکاری شانگهای را بنا نهاد.

“خاور”: در ژوئن سال 2002، منشور سازمان همکاری شانگهای در سن پترزبورگ امضا شد که سند اصلی سازمان است. طبق این سند، اهداف و وظایف اصلی سازمان همکاری شانگهای چیست؟

رئیس جمهور: در حقیقت، منشور سازمان همکاری شانگهای یک سند تاریخی است که برای سازمان از اهمیت تعیین کننده ای برخوردار است. اهداف و زمینه های اصلی همکاری را مشخص و مبنای قانونی محکمی برای فعالیتهای سازمان ایجاد کرد. منشور سه حوزه اصلی فعالیت را مشخص می کند که پیشرفت مستمر ما در اتحادیه را تضمین می کند. اینها همکاری در زمینه های سیاست و امنیت، در زمینه اقتصاد و در زمینه همکاری های فرهنگی و انسانی است.

براساس منشور، اهداف و وظایف اصلی سازمان همکاری شانگهای شامل تقویت اعتماد متقابل، دوستی و حسن همجواری، حفظ و تقویت صلح، امنیت و ثبات در منطقه، مبارزه مشترک با تروریسم، جدای طلبی و افراط گرای در همه مظاهر آنها، مساعدت و توسعه اقتصادی متعادل، توسعه اجتماعی و فرهنگی در منطقه، پشتیبانی و توسعه روابط با سایر کشورها و سازمان های بین المللی است.

لازم به ذکر است که امروز کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای به طور منظم دستورهای تنظیم شده توسط سران کشورها – بنیانگذاران سازمان – را اجرا می کنند.

“خاور”: سازمان همکاری شانگهای چگونه پیشرفت بیشتری پیدا کرد؟ کدامین رویدادهای بعدی را برای آینده سازمان می توان مهم دانست؟

رئیس جمهور: اول از همه، می خواهم یادآوری کنم که در سال 2007 کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای توافق نامه همسایگی، دوستی و همکاری طولانی مدت را امضا کردند. این خیلی مهم است.

گام مهم دیگر در جهت توسعه سازمان همکاری شانگهای نشست شورای سران کشورها در سال 2005 بود که در آن به دو کشور قدرتمند آسیا – هند و پاکستان – عنوان ناظر داده شد و دوازده سال بعد آنها به عضویت کامل در آمدند. با گذشت زمان، مغولستان، بلاروس، افغانستان و ایران نیز به عنوان ناظر به سازمان آمدند، در حالی که ارمنستان، آذربایجان، ترکیه، کامبوج، نپال و سریلانکا به شرکای گفتگو تبدیل شده اند. بیش از دوازده کشور متقاضی شرکت در سازمان همکاری شانگهای به عنوان ناظر هستند، از جمله اوکراین، عربستان سعودی، قطر، اسرائیل و کشورهای دیگر.

به عبارت دیگر، سازمان همکاری شانگهای از نظر جغرافیایی گسترش یافته است و این باعث شده است که اعتبار خود را در صحنه جهانی افزایش دهد.

“خاور”: جنابعالی، لطفا به ما بگویید که سازمان در حال حاضر چه فرصت های دارد و چگونه در نقشه ژئوپلیتیک جهان منعکس می شود؟

رئیس جمهور: خودتان فکر کنید: سازمان همکاری شانگهای، از جمله کشورهای ناظر، از اقیانوس اطلس تا اقیانوس آرام و از اقیانوس منجمد شمالی تا اقیانوس هند گسترش می یابد که بیش از 60 درصد اوراسیا و بیش از 34 میلیون کیلومتر مربع را پوشش می دهد، بیش از 3 میلیارد نفر جمعیت دارد. این تقریبا نیمی از جمعیت جهان است.

اول از همه، باید توجه داشت که بیست سال برای تاریخ طولانی نیست، اما در این مدت کوتاه سازمان همکاری شانگهای توانسته است به رسمیت شناختن بین المللی دست یابد و به یک بستر موفق برای همکاری های چند جانبه تبدیل شود. در طول این سالها، چارچوب قانونی سازمان شکل گرفته و دائما بهبود یافته و چارچوب نهادی قوی ایجاد شده است.

امروز، سازمان همکاری شانگهای یک شرکت تاثیرگذار و مسئول در سیستم مدرن روابط بین الملل است که به دنبال تامین صلح و امنیت، حل و فصل منازعات بین المللی و منطقه ای فقط از طریق ابزارهای سیاسی و دیپلماتیک بر اساس اصول برابری، احترام به حاکمیت، تمامیت ارضی و عدم مداخله در امور داخلی و دست برداشتن از استفاده نیرو یا تهدید به استفاده از زور می باشد.

به طور خلاصه، سازمان در معیارهای تاریخی در مدت زمان نسبتا کوتاهی به یک عامل مهم در سیاست منطقه ای و جهانی تبدیل شده است.

“خاور”: همانطور که می دانیم، استراتژی توسعه سازمان همکاری شانگهای تا سال 2025 که در نتیجه اجلاس اوفا در ژوئیه 2015 تصویب شد، جهت ها و افق توسعه بیشتر سازمان را مشخص می کند. به نظر شما کلید این سند چیست؟

رئیس جمهور: در این استراتژی آمده است كه كشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای به حق انتخاب مسیر توسعه سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، با در نظر گرفتن تجربه تاریخی و ویژگی های ملی هر کشور، برای پیشبرد گفتگوی بین تمدن ها، صلح، پیشرفت احترام می گذارند. عدم مداخله در امور داخلی، احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای را در دستور کار دارد و استفاده از اقدامات یک جانبه اجباری بدون تصویب شورای امنیت سازمان ملل متحد را پشتیبانی نمی کند. این یکی از نکات مهم این سند است.

در عین حال، فعالیت های دیگر سازمان همکاری شانگهای علیه کشورهای ثالث و متحدان آنها نخواهد بود. کشورهای عضو طبق اصل عدم بازگرداندن هرگونه اقدام غیرقانونی علیه منافع سازمان همکاری شانگهای همانطور که در منشور سازمان همکاری شانگهای قید شده است، عمل می کنند.

کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای همچنین در نظر دارند تا به جامعه بین المللی در دادن اهمیت یکسان به “کلیه حقوق بشر، از جمله حق به توسعه” کمک کنند.

همانطور که در استراتژی بیان شده است، توجه ویژه به همکاری در مبارزه با فعالیت های سازمان های تروریستی بین المللی با هدف جذب شهروندان کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای به گروه های تروریستی، تجزیه طلب و افراطی خواهد بود.

کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در برابر گسترش افکار افراطی و جدای طلبانه، به ویژه در میان جوانان، مقاومت می کنند و اقداماتی را برای جلوگیری از افراط گرایی مذهبی، ملی گرایی خشن و عدم تحمل قومی و نژادی انجام می دهند.

در زمینه امنیت و ثبات منطقه ای، علاوه بر مبارزه با تروریسم، مبارزه با قاچاق مواد مخدر، سلاح، مواد هسته ای، جرایم فراملی، مهاجرت غیرقانونی و قاچاق انسان نیز وجود دارد.

“خاور”: این سالگرد سالگرد همکاری سازمان همکاری شانگهای زمان جمع بندی نتایج فعالیت های آن است. نتیجه این اتحادیه چه بوده است، آیا وظایف تعیین شده توسط سازمان انجام شده است؟

رئیس جمهور: بدون شک، برای تاجیکستان، مانند سایر کشورهای آسیای میانه، با ظهور سازمان همکاری شانگهای، شرایط توسعه پایدار و پایدار بهبود یافته و انگیزه قابل توجهی برای همکاری اقتصادی چند جانبه ایجاد شده است. این یک خدمت به همه ما است و ما می توانیم به دستاوردهای مشترک خود افتخار کنیم.

قابل ذکر است که هم اکنون شرکای اصلی تجاری تاجیکستان کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای، از جمله روسیه، چین، قزاقستان، ازبکستان، پاکستان و هند هستند.

همچنین یک ساختار ضد تروریستی منطقه ای سازمان همکاری شانگهای ایجاد شده است که سهم واقعی در امنیت جهانی و منطقه ای داشته و تلاش کشورهای عضو را برای مبارزه با به اصطلاح “سه نیروی شر” و سایر جنایات فراملی هماهنگ کرده است.

در طول سالهای حیات سازمان همکاری شانگهای، گروه ارتباطی سازمان همکاری شانگهای با افغانستان ایجاد شده است که در آن “نقشه راه” برای اقدامات بعدی سازمان ما در جهت افغانستان تهیه و تصویب شده است. همه اینها با هدف کمک به افغانستان، همسایه جنوبی ما، در ساختن یک کشور پایدار و ایمن، عاری از تروریسم و ​​جنایات مرتبط با مواد مخدر و زندگی در صلح با همسایگان خود است.

سرانجام، سازمان همکاری شانگهای با شامل شدن هند و پاکستان به آن به هشت کشور گسترش یافت.

در مورد اجرای وظایف تعیین شده، می توانم بگویم که ارزیابی اینکه آیا آنها در طول 20 سال گذشته اجرا شده اند، توسط سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در 16 الی 17 سپتامبر سال جاری در اجلاس سالگرد در دوشنبه ارزیابی می شود.

“خاور”: آقای رئیس جمهور، به عنوان رئیس شورای سران کشورهای سازمان همکاری شانگهای، وظایف و زمینه های اصلی فعالیت سازمان در سال 2021 چیست؟

رئیس جمهور: من معتقدم وظیفه اصلی تقویت ظرفیت و موقعیت بین المللی سازمان ما است.

من در اجلاس قبلی در نوامبر سال گذشته به طور خلاصه نظرات خود را در مورد زمینه های اصلی همکاری در دوران ریاست جمهوری تاجیکستان در سازمان همکاری شانگهای بیان کردم.

من تکرار می کنم که در پی شیوع ویروس کرونا، امروز ما با چالش های جدید اقتصادی-اجتماعی روبرو هستیم. اقتصاد ملی کشورهای عضو، از جمله تاجیکستان، آسیب دیده است. همه گیری برخی تغییرات را در پویای توسعه اقتصادی جهانی ایجاد کرده است. این عاملی در افزایش شدید بیکاری، مانعی برای سرمایه گذاری و تجارت بوده است. ممكن است كشورهای مختلف با تهديدات امنيت غذای روبرو شوند. طبق ارزیابی سازمان های بین المللی با نفوذ، تاثیر منفی همه گیری در اقتصاد جهانی طولانی مدت است.

بدیهی است که این چالش ها ما را مجبور می کند اقدامات فوری لازم را برای پاسخگویی مناسب به آنها انجام دهیم. بر این اساس، ایجاد همکاری تجاری و اقتصادی در فضای سازمان همکاری شانگهای بسیار مهم است.

در این زمینه، کمک همه جانبه به جابجایی بدون مانع کالاهای اجتماعی، از جمله غذا و دارو، در فضای سازمان همکاری شانگهای از اهمیت زیادی برخوردار است.

ما اولویت ریاست جمهوری خود را در تقویت بیشتر ادغام داخلی سازمان خود، با استفاده از تمام فرصت ها و منابع موجود برای پشتیبانی متقابل می دانیم.

بر این اساس، موضوعات استفاده گسترده از پتانسیل عبور فضای سازمان همکاری شانگهای در کانون توجه قرار خواهد گرفت.

من فکر می کنم اکنون نیاز به گسترش همکاری در زمینه تولید صنعتی و انرژی، به ویژه در زمینه منابع انرژی تجدید پذیر، از جمله نیروگاه آبی وجود دارد. در همین راستا، اولین نشست وزیران صنایع و انرژی سازمان همکاری شانگهای قرار است در ماه ژوئیه و اوت سال جاری در دوشنبه برگزار شود. ما امیدواریم که برگزاری این رویدادها پایه ای برای ایجاد سازوکارهای جامع برای همکاری در این زمینه ها در داخل سازمان همکاری شانگهای باشد. امیدوارم در اجلاس سازمان همکاری شانگهای در دوشنبه بتوانیم تصمیمات مناسبی اتخاذ کنیم.

ما امیدوار پیشبرد مجموعه جامع از مسائل مربوط به امنیت غذای هستیم.

بر اساس همکاری های بشردوستانه، تاجیکستان به عنوان رئیس، از تمام پیشنهادات برای گسترش همکاری در زمینه های آموزش و علوم، فرهنگ، ورزش، جهانگردی و همچنین کار با جوانان پشتیبانی می کند.

در شرایط فعلی، توسعه همکاری در زمینه حفاظت از محیط زیست، از جمله تغییر اقلیم، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در تاجیکستان 13 هزار یخچال طبیعی و حدود 1000 رودخانه وجود دارد که بیش از 60 درصد منابع آبی آسیای میانه را تشکیل می دهد. در دسترس بودن این منابع زمینه را برای توسعه “اقتصاد سبز” فراهم می کند.

استفاده مشترک از پتانسیل عظیم برق آبی تاجیکستان باعث افزایش سطح تامین برق در منطقه، کاهش هزینه تولید آن و همچنین کاهش خطر برای محیط زیست و میزان انتشار دی اکسید کربن در هوا می شود.

بنابراین، ما مشتاقانه منتظر حمایت مستمر شرکای خود در اجرای ابتکارات خود در دستور کار جهانی آب، از جمله پیشنهاد ایجاد صندوق بین المللی یخچال های طبیعی هستیم.

و البته، ادامه همکاری هدفمند در زمینه مقابله با تهدیدات جهانی و چالش های امنیتی را ضروری می دانم.

مسائل مربوط به جرایم اینترنتی و مبارزه با اشاعه افکار مختلف افراط گرایانه، به ویژه در میان جوانان، نیازمند توجه ویژه است.

همه این زمینه ها شامل مفهوم ریاست جمهوری تاجیکستان در سازمان همکاری شانگهای برای 2020-2021 و همچنین برنامه اقدام مطابق با این مفهوم است. بیشتر رویدادهای گنجانده شده در این طرح در تاجیکستان برگزار خواهد شد. این رویدادها شامل جلسات وزیران امور خارجه، وزرای دفاع، دادگستری، دارای، بهداشت، حمل و نقل، دبیران شوراهای امنیتی، روسای سازمان های مبارزه با مواد مخدر، گردشگری و همچنین یک کنسرت بزرگ، جشنواره ها و مجامع با شرکت کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای می باشد.

“خاور”: در واقع، برنامه اصلی اقدام ریاست جمهوری تاجیکستان در سازمان همکاری شانگهای که توسط شما تصویب شده است، برگزاری همایش رهبران رسانه های سازمان همکاری شانگهای را در اوایل ماه اوت سال جاری در دوشنبه ارائه می دهد. لطفا بگویید که نقش رسانه ها در توسعه همکاری بین کشورهای عضو سازمان چیست؟

رئیس جمهور: با توجه به اینکه ما در دوره رشد سریع فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی زندگی می کنیم، رسانه ها نقش مهمی دارند. من بارها تاکید کرده ام که قرن ما عصر اطلاعات جهانی است.

همانطور که می دانید، ما در سال 2003 استراتژی دولتی “فن آوری اطلاعات و ارتباطات برای توسعه جمهوری تاجیکستان” را تصویب کردیم.

امروز، اطلاعات در حال تبدیل شدن به یکی از مهمترین ابزارها برای شکل گیری آینده بشریت است. اینکه جهان فردا چگونه خواهد بود از بسیاری جهات به نحوه پوشش رسانه ها از وقایع امروز بستگی دارد. محیط، هم در داخل کشور و هم در روابط بین دولتی، به موقعیت روزنامه نگاران، وبلاگ نویسان، نویسندگان و سایر افراد خلاق بستگی دارد.

“خاور”: تشکر زیاد جنابعالی، برای چنین ارزیابی به فعالیت های همکاران ما که مسئولیت بزرگی را نیز به ما تحمیل می کند. در حقیقت، سازمان همکاری شانگهای خواهان نیت خیرخواهانه نسبت به همه مردم جهان است. پتانسیل و چشم انداز سازمان را چگونه ارزیابی می کنید؟

رئیس جمهور: من می خواهم یک واقعیت عادی را تکرار کنم: در جهان هیچ کاری نیست که اجرا نشود. رهبران سازمان همکاری شانگهای مشتاق بهبود زندگی در منطقه هستند.

اصول اصلی فعالیتهای سازمان شفافیت، اعتماد، برابری، همسایگی خوب، سود متقابل، مشاوره های متقابل، احترام به تنوع فرهنگ ها و تمدن ها، پیگیری ایجاد و توسعه مشترک است. این اصول در شکل گیری همکاری بین کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای به عنوان مدل جدیدی از همکاری های منطقه ای با هدف نهایی دستیابی به هماهنگی مشترک و رفاه مشترک واقعا مهم هستند.

در عین حال، باید تاکید کنم که میراث تعدادی از بزرگان و متفکران شرق – اجداد شریف مردمان ساکن در کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای – پر از ایده های دوستی، اراده قوی، اعتماد متقابل، حسن همسایگی و حمایت متقابل می باشد.

این میراث منتقل شده از نسلی به نسل دیگر، از یک دوره به دوره دیگر، مجموعه ای از ارزش های ماندگار است که فراتر از زمان و مکان باقی خواهد ماند.

من معتقدم که ما باید این میراث غنی را حفظ و افزایش دهیم و از آن در زندگی و فعالیتهای روزمره خود به نفع ملت ها و کشورها استفاده کنیم.

در این راستا، من اطمینان دارم که تصمیمات اتخاذ شده در اجلاس سالگرد سازمان در دوشنبه در جهت تقویت بیشتر امنیت و ثبات منطقه ای، ایجاد همکاری در زمینه های سیاسی، اقتصادی، بشردوستانه و سایر زمینه های مورد علاقه مشترک خواهد بود.

“خاور”: با تشکر از شما، جنابعالی، برای تخصیص وقت برای ما. ما برای شما آرزوی سلامتی و موفقیت برای همه تلاش ها، از جمله ریاست موفقیت آمیز جمهوری تاجیکستان در سازمان همکاری شانگهای داریم!