سخنرانی محترم امامعلی رحمان، رئیس جمهور جمهوری تاجیکستان، پیشوای ملت در نشست مطنطن به مناسبت 30 – مین سالگرد استقلال دولتی

هم‌وطنان عزیز!

حاضرین گرامی!

نهم سپتامبر برای مردم کهن‌بنیاد، فرهنگسالار و شرفمند تاجیک یکی از سنه‌های سرنوشت‌ساز تاریخی و لحظه‌های خوشبختی و سربلندی می‌باشد.

خلق عزیز تاجیکستان سی‌امین سالگرد استقلال و آزادی کشور محبوب خود را با احساس سرشار از افتخار وطنداری تجلیل می‌نماید.

زیرا استقلال دولتی بزرگترین و مقدسترین نعمت، نشانه عالی هویت ملی، افتخار و ناموس وطنداری، رمز هستی ملت باستانی و صاحب‌اختیار و صاحب‌دولت تاجیک و اساس خوشبختی و سربلندی ساکنان تاجیکستان می‌باشد.

با کمال شادمانی و سرفرازی تمام مردم شریف تاجیکستان – خرد و بزرگ مملکت، هم‌وطنان برون‌مرزی و همه شما – حاضرین گرامی را به افتخار این جشن مقدس و بزرگ تاریخی صمیمانه تبریک و تهنیت می‌گویم.

می‌خواهم مخصوص خاطرنشان نمایم که این روز باسعادت، یعنی جشن سی سالگی استقلال و آزادی و بزرگترین دستاورد این دوره – صلح و آرامی، ثبات سیاسی و وحدت ملّی به مردم شریف تاجیکستان به آسانی میسّر نشده است.

در ظرف 30 سال سپری شده برای رسیدن به این لحظه‌های پرنشاط ما همه یکجا تهدید و خطرهای زیاد و مشکلات نهایت سخت و سنگین را پس سر کردیم.

راه تاریخی که خلق تاجیک، خصوصا، در سالهای اوّل استقلال سپری نمود، یک مسیر پُر از دهشت و فاجعه، محرومیّت و مشقّت و مانعه و مشکلات بود.

زمانی که کشور صاحب‌استقلال ما هنوز اوّلین قدمهای خود را می‌گذاشت، خائنان ملّت تاجیک و دشمنان دولت تاجیکان با پشتیبانی دایره‌های منفعتدار خارجی کشور ما را به گرداب مخالفت شدید داخلی و بعداً به آتش جنگ تحمیلی شهروندی کشیدند.

دهشت جنگ تحمیلی شهروندی هیچ گاه از خاطر مردم و صحیفه‌های تاریخ نوین کشور فراموش نمی‌شود.

در آن ایام وزنین و مدهش فعالیّت ساختار و مقامات دولتی پرّه فلج گردیده، نظام اداره‌کنی دولتی عملاً برهم خورده، قانون اساسی و دیگر قانونها نقض شده و در کشور فضای بی‌حاکمیتی و خشونت و زورآوری حکمفرما گردیده بود.

بزرگترین فاجعه در آن روزها خطر از بین رفتن دولت جوان تاجیکان و پراکنده گردیدن ملّت تاجیک بود.

در چنین شرایط فاجعه‌بار فرزندان آگاه ملّت تصمیم گرفتند که برای هرچه زودتر خاموش کردن آتش جنگ، قطع خونریزی، برقرارسازی صلح و آرامی، تأمین نمودن ترتیبات جمعیّتی و والایّت قانون اجلاسیة شورای عالی – یگانه مقام در آن روزها صلاحییتداشته دولتی دعوت کرده شود.

با سبب آن، که شهر دوشنبه همچون پایتخت دولت صاحب‌اختیار به علّت نامنی و بی‌نظمی و بی‌قانونی مقام کانستیتوتسیانی خود را عملاً از دست داده بود، اجلاسیه تقدیرساز 16-ام شورای عالی در شهر باستانی خجند دعوت گردید.

محض در همین اجلاسیه اوّلین قرار و اقدامات دایر به قطع خونریزی، همدیگرفهمی و تأمین صلح قبول گردیده، زمینه‌های نخستین آشتی ملّی گذاشته شدند.

من اندیشه‌های خود را دایر به ساخت دولتداری تاجیکستان اوّلین مراتبه در اجلاسیة مذکور بیان داشته، اظهار کرده بودم، که جانبدار دولت دموکراتی، حقوق بونیاد، دنیوی و اجتماعی هستم.

باید گفت، که تاجیکستان به حیث دولت استقلال خود را اعلان کرده زیاده از یک سال رمزهای دولتی، یعنی پرچم، نشان و سرود ملّی نداشت.

در اجلاسیه تقدیرساز شورای عالی نخستین رمز دولتی – پرچم قبول کرده شد و کارها دایر به تهیه و قبول دیگر رمزهای دولتی و کانستیتوتسیه آغاز گردیدند.

زیرا شرایط صاحب‌استقلالی طلب می‌کرد، که در کشور هرچه زودتر اصلاحات کانستیتوتسیانی گذرانیده، کانستیتوتسیه دولت صاحب‌اختیار قبول گردد و در آن مقصد و مرام جامعه، دولت و ساخت دولتداری معیّن کرده شود.

همین طور، 6 نوامبر سال 1994 با راه رأی‌پرسی عمومی‌خلقی اوّلین کانستیتوتسیه تاجیکستان صاحب‌استقلال قبول گردید و پرزیدنت کشور از جانب خلق مملکت انتخاب کرده شد.

ساخت و ماهیّت دولتداری، که در کانستیتوتسیه درج گردید، از جانب مردم کشور پشتیبانی و قبول کرده شد و دیری نگذشته تاریخ درستی راه انتخاب کرده ما را ثابت ساخت.

برابر رشد و ترقّیات جامعه ضرورت پیش آمد، که به کانستیتوتسیه تغییر و علاوه‌های دخلدار وارد کرده شوند.

با این مقصد سالهای 1999، 2003 و 2016 از طریق رأی‌پرسی عمومی‌خلقی به کانستیتوتسیه تغییر و علاوه‌ها وارد کرده شدند.

از جمله در اساس تغییرات سال 1999 در مملکت پارلمنت کسبی عبارت از دو پلته – مجلس ملّی و مجلس نمایندگان تأسیس داده شد.

در آن ایام همچنین، برقرار کردن فعالیت ساختار و مقامات فلج‌شده دولتی، به وطن برگردانیدن گریزه‌ها، تعجیلا از بین بردن خوف گرسنگی، برقرار نمودن منزلهای خرابگشته و انشائات و بناهای سوخته و ولنگارشده وظیفه فوری راهبریّت نوینتیخابشدة دولت به شمار می‌رفت.

از فعالیت بازماندن کارخانه‌های استحصالی، تنزّل باشدّت اقتصادیات، سطح بلند بیکاری، تورّم بی‌سابقه، کم شدن حجم درآمد بوجیت دولت و افزایش باسرعت سطح کم‌بضاعتی به واقعیت بسیار وزنین آن روزها تبدیل یافته بود.

بر اثر جنگ شهروندی سالهای 1992 – 1997 حجم استحصال محصولات صناعتی سه برابر و محصولات کشاورزی دو برابر کاهش یافت.

حکومت مملکت، با وجود امکانیّتهای نهایت محدود مالیوی و اقتصادی، به ‌اندیشیدن تمام تدبیرهای ضروری برای رفع مشکلات آن روزها آغاز نمود.

یعنی زمانی، که هنوز جنگ و درگیریها در منطقه‌های علا‌حده کشور ادامه‌ داشتند، ما در برابر به وطن برگردانیدن گریزه‌ها، مهیا کردن شرایط زندگی و جای کار برای آنها همه سعی و تلاش خود را به حل مسئله‌های برقرارسازی اقتصاد فلجگشته کشور سفربر ساختیم و پست‌روی اقتصاد ملّی را بازداشته، تنها سال 2000-م به مرحله رشد وارد شدیم.

باید گفت، که هنوز همان دوره ما گذرش به اقتصاد بازاری و تشکّل دادن مناسبتهای نو اقتصادی را وظیفه اساسی اعلان نموده، به این وسیله زمینه‌های رشد اقتصادی و اجتماعی کشور را فراهم آوردیم.

با این مقصد اصلاحات فراگیر اقتصادی در تمام ساحه‌ها آغاز گردیده، جهت برقرار و مکمّل گردانیدن نظام اداره‌کنی دولت، دگرگونسازیهای ساختاری، تأمین گوناگون‌شکلی مالکیت، فراهم آوردن شرایط مساعد برای صاحبکاری و سرمایه‌گذاری، تشکّل دادن نظام ملّی بوجیت و ‌انداز و پولی و قرضی، رشد ساحه‌های واقعی اقتصاد و انکشاف بخش اجتماعی تدبیرهای ثمره‌بخش ‌اندیشیده شدند.

در این روند، تأمین نمودن استقلال انرژی، رهایی از بن‌بست کامّونیکتسیانی و حفظ امنیت آذوقه‌واری کشور همچون هدفهای استراتژی ملّی، که آیندة تاجیکستان به عملی گردیدن آنها وابسته بود، معیّن گردیدند.

محض تطبیق هدفهای ذکرشده و عملی گردانیدن افضلیّتهای پیش‌بینیگردیده امکان داد، که در 20 سال آخر سرعت میانه سالانه رشد اقتصادی کشور در سطح 7.5 فایض تأمین گردیده، درآمد بوجیت دولتی از 252 میلیون سامانی سال 2000-م تا 27.6 ملّیرد سامانی در سال 2021 افزایش داده شود.

حجم مجموع محصولات داخلی به هر سر اهالی در این دوره از 289 سامانی تا 9 هزار سامانی رسیده، بیش از 30 برابر زیاد گردید.

ولی تأکید می‌سازم، که این نشان‌دهنده‌ها با درنظرداشت طلبات زمان معاصر حالا هم قانع کننده نیستند.

در دوران صاحب‌استقلالی در کشور سیاست مستقلانه پولی و قرضی تطبیق گردیده، نظام بانکی تشکّل یافت و سال 2000-م پول ملّی به معاملات برآورده شد.

با عملی گردیدن تدبیرها و اصلاحات در ساحه بانکی تشکیلاتهای قرضی و مالیوی شکلهای گوناگون تأسیس داده شدند، که حالا به مردم و ساحه‌های مختلف اقتصاد ملّی خذمت‌رسانیهای بانکی را پیشنهاد می‌نمایند.

تنها در ده سال آخر (سالهای  2020-2011) به اقتصاد ملّی بیش از 100 ملّیرد سامانی، از جمله به صاحبکاری استحصالی 45.8 ملّیرد سامانی قرض داده شده است.

در نتیجه تأمین گردیدن ثبات مکراقتیصادی درآمد پولی اهالی از 1 ملّیرد سامانی سال 2000-م به 65.4 ملّیرد سامانی در سال 2020 افزوده، سطح کم‌بضاعتی اهالی از 83 فایض سال 1999 تا 26.3 فایض در سال 2019 کاهش داده شد.

یعنی در بیست سال آخر سطح کم‌بضاعتی زیاده از سه برابر پست گردید.

در این دوره شماره اهالی کشور از 5.5 میلیون نفر تا 9.7 میلیون نفر، یعنی بیش از 7.1 برابر زیاد شده، سطح و صفت زندگی مردم کلاً بهتر گردید و درازعمری میانة شهروندان به 75.1 سال رسید.

سال 1991 عمر میانة ساکنان کشور 70.1 سال را تشکیل می‌کرد.

سرعت افزایش میانة اهالی در دوام این سالها 2.1 فایض را تشکیل کرد.

در دوران صاحب‌استقلالی به 1.4 میلیون عایله برای بنیاد منزل استقامتی 138 هزار هکتار زمین جدا کرده شد.

یعنی بیش از 8 میلیون و 800 هزار نفر شهروندان ما امکانیت پیدا کردند، که شرایط استقامتی خود را بهتر نمایند.

خاطرنشان می‌سازم، که در 70 سال تا زمان استقلال به اهالی همگی 77 هزار هکتار زمین داده شده بود.

در بیست سال آخر، یعنی از سال 2001 به ساحه‌های گوناگون اقتصادی و اجتماعی کشور به مبلغ بیش از 150 ملّیرد سامانی سرمایه خارجی جلب کرده شد، که 59 ملّیرد سامانی آن سرمایه مستقیم می‌باشد.

در دوره ذکرشده با جلب سرمایة خارجی به مبلغ عمومی بیش از 91 ملّیرد سامانی زیاده از هزار لایحه سرمایه‌گذاری دولتی، بخصوص، در ساحه‌های اجتماعی، از جمله معارف و تندرستی، اینچنین، انرژی، نقلیات، آبتعمینکنی و دیگر بخشها عملی کرده شد.

حالا 74 لایحه سرمایه‌گذاری دولتی عملی شده ایستاده است، که مبلغ عمومی آنها 40.5  ملّیرد سامانی را تشکیل می‌دهد.

تاجیکستان طبق ارزیابیهای بین‌المللی در ده سال آخر چار مراتبه به دهگانه کشورهای پیش‌صف اصلاحاتگر جهان در سمت پیشبرد صاحبکاری و سرمایه‌گذاری داخل گردید.

در زمینة اصلاحات و تدبیرهای عملینموده حکومت مملکت امروز حصه ‌بخش خصوصی در مجموع محصولات داخلی به 70 فایض، تأمین نمودن اهالی با شغل به 68 فایض و درآمدهای ‌اندازی به بوجیت دولت به 80 فایض برابر شده است.

صاحبکاران ما، مخصوصاً، به خاطر استقبال سزاوار جشن بزرگ 30 – سالگی استقلال دولتی تاجیکستان در بنیاد بیش از 25 هزار انشائات استحصالی و اجتماعی سهم گذاشتند، که این به تشکیل دهها هزار جای نو کاری و حلّ بسیار مشکلات اجتماعی اهالی مساعدت می‌نماید.

از این لحاظ، به همه صاحبکاران و دیگر شخصان سخاوت‌پیشه برای تشبثهای سازنده و وطن‌دوستانه اظهار سپاس می‌نمایم.

حکومت مملکت منبعد نیز اصلاحات را در سمت تأمین نمودن رشد صاحبکاری و فراهم آوردن فضای مساعد سرمایه‌گذاری ادامه‌ بخشیده، تشبثهای سازنده صاحبکاران را همه‌جانبه دستگیری و حقوق و منفعتهای آنها را حمایه می‌کند.

در سیاست اقتصادی حکومت تاجیکستان رشد ساحه صناعت به صفت یکی از عاملهای پیشبرندة اقتصاد ملّی، تأمین کننده اهالی با شغل دائمی، سرچشمه مهمّ درآمد بوجیت دولت و حلّ مسئله‌های اجتماعی اعتراف شده، صناعتی کنانی باسرعت همچون هدف نوبتی اعلان گردید.

در زمان صاحب‌استقلالی با جلب سرمایه داخلی و خارجی صدها کارخانه خرد و بزرگ استحصالی بنیاد کرده شد.

حالا استحصال محصولات صناعتی در مقایسه با نشان‌دهنده سال 1997-م 7 برابر افزایش یافته، ساحه‌های صناعت سبک، متالورگیه، خوراکواری، استخراج و کارکرد معدن، صناعت کیمیا و مصالح ساختمان به پیشرویهای نظررس نایل شده‌اند.

در این دوره وابستگی اقتصاد کشور به محصولات وارداتی، از جمله انگشت، مصالح ساختمان، بخصوص، سیمان و بسیار نمودهای مواد غذایی برطرف گردیده، برای صادرات محصولات صناعتی وطنی زمینه فراهم آورده شد.

اگر استحصال سیمان سال 1992-یوم 446 هزار طن را تشکیل داده باشد، پس در سال 2020 به 4.2 میلیون طن رسانیده شد، که قریب 10 برابر زیاد می‌باشد.

استحصال انگشت بیش از 9 برابر زیاد گردیده، از 214 هزار طن سال 1992 به 2 میلیون طن در سال 2020 رسیده است.

قابل ذکر است، که تنها در پنج سال آخر در کشور به مبلغ عمومی 44 ملّیرد سامانی محصولات عوضکننده واردات استحصال شده است.

ما برای رسیدن به هدف چارم استراتژی، که به تشکیل صدها هزار جایی نو کاری و کم کردن مهاجرت محنتی مساعدت نموده، اقتدار صادراتی کشور را بلند می‌بردارد، همه تدبیرهای ضروری را عملی کرده ایستاده‌ایم.

حکومت مملکت طی زمان صاحب‌استقلالی جهت حفظ امنیت آذوقه‌واری کشور توسط اصلاحات ساحه کشاورزی و تطبیق دهها برنامه ساحویی، از جمله در سمت تجدید ساختار تشکیلی و حقوقی خواجگیها، به گردش کشاورزی وارد کردن زمینهای بیکارخوابیده، وسیع به راه ماندن کشت تکراری، افزایش دادن میدان باغ و تاکزار و تأمین نمودن دسترسی دهقانان به منبعهای مالیوی همه تدبیرهای ضروری را عملی گردانید و ما با همین راه به سرعت بلند رشد ساحه کشاورزی موفق گردیدیم.

برای پیشگیری کردن خطر گرسنگی و منبعد با محصولات استحصال خودی هرچه بیشتر تأمین نمودن بازار استعمالی در دوام سالهای 1997-1995 به اهالی 75 هزار هکتار زمین، که بین مردم همچون «زمینهای پرزیدنتی» معمول می‌باشد، تقسیم کرده شد.

در زمان صاحب‌استقلالی در کشور زیاده از 112 هزار هکتار باغ و تاکزار نو بنیاد گردیده، میدان آنها به بیش از 200 هزار هکتار رسید، که نسبت به سال 1991-م 2.2 برابر زیاد می‌باشد.

در نتیجه تدبیرهای ‌اندیشیده شده حجم استحصال محصولات کشاورزی سال 2020 نسبت به سال 1997-م 5.4 برابر افزایش یافته، به 33.6 ملّیرد سامانی رسانیده شد.

طی سالهای استقلال ما تجربه بسیار سودمند کشت تکراری را وسیع جاری کردیم و هر سال در کشور در میدان 200 هزار هکتار کشت تکراری زراعتها را به راه ماندیم.

حالا در کشور هر سال با علاوه کشت تکراری در میدان بیش از 900 هزار هکتار زمین آبی کشت زراعتهای کشاورزی گذرانیده می‌شود.

اگر در 200 هزار هکتار یکنفری صاحب جایی کار شده باشند، 200 هزار نفر و در صورت دونفری به هر یک هکتار 400 هزار نفر صاحب جایی کار شده‌اند.

دیگر منفعت کشت تکراری از آن عبارت است، که ما با همین راه تلفات 138 هزار هکتار زمین برای بنیاد منزل استقامتی تقسیمشده را جبران کردیم.

در سی سال صاحب‌استقلالی استحصال غلّه 5.3 برابر، کرتاشکه 10، سبزه‌وات و میوه 7 برابر زیاد گردیده، تأمینات بازار استعمالی با محصولات وطنی از جهت ایکالاگی تازه خیلی بهتر گردید.

بنا بر این، به تمام کشاورزان مملکت، که توسط بلند برداشتن مدنیّت زمینداری و استفاده ثمره‌ناک آب و زمین به خاطر افزون نمودن استحصال آذوقه‌واری، فراوان گردانیدن بازار استعمالی و تأمین کردن اهالی با مواد غذایی، یعنی حفظ امنیت آذوقه‌واری کشور صاف‌دلانه زحمت می‌کشند، منّتداری صمیمی بیان می‌نمایم.

موفق شدن دولتمان به یکی از هدفهای استراتژی خود – رهایی یافتن از بن‌بست کامّونیکتسیانی دستاورد بزرگ دوران استقلال می‌باشد.

با این مقصد حکومت مملکت کارهای زیادی را به انجام رسانیده، دهها لایحه سرمایه‌گذاری را تطبیق نمود، که در دایره آنها در کشور بیش از 2200 کیلومتر راه بین‌المللی ماشینگرد، 220 کیلومتر راه آهن، 237 پول و 5 نقب ماشین‌گذر بنیاد گردیده، حالا کارها در دیگر لایحه‌های سرمایه‌گذاری دولتی دایر به بنیاد راهها ادامه‌ دارند.

اینچنین، در دایره آمادگی ها به جشن 30 – سالگی استقلال دولتی در سه سال آخر با سهم صاحبکاران و شخصان سخاوت‌پیشه بنیاد و تعمیر و تجدید بیش از 4.5 هزار کیلومتر راههای محلی و داخل شهر و ناحیه‌ها انجام داده شده، کارها در این سمت منبعد نیز ادامه‌ داده می‌شوند.

حکومت مملکت جهت وسیع نمودن جغرافی حمل و نقل مال و محصولات، بلند برداشتن صفت خذمت‌رسانیهای نقلیاتی و از بن‌بست کامّونیکتسیانی پرّه رها نمودن و به کشور ترنزیتی تبدیل دادن تاجیکستان در سالهای منبعده 1500 کیلومتر راههای ماشینگرد سطح بین‌المللی بنیاد می‌نماید.

امروزها در ساحة نقلیات زیاده از 60 لایحه سرمایه‌گذاری دولتی به مبلغ عمومی بیش از 20.5 ملّیرد سامانی تطبیق شده ایستاده است.

لایحه‌های در ساحه راه و نقلیات عملی گردیده امکانیت فراهم آوردند، که موقع تاجیکستان در ردّبندی جهانی صفت راهها در ظرف دو سال آخر بیست زینه بالا رفته، طبق ارزیابی فارم جهانی اقتصادی در بین 141 دولت زینه پنجاهم را اشغال نماید.

محض در دوران صاحب‌استقلالی به شرافت بنیاد راهها و نقب و پولها تاجیکستان سه پارچه به قلمرو واحد تبدیل یافت، یعنی رابطه زمینی بین همه منطقه‌های آن در چار فصل سال تأمین گردید.

در دوران صاحب‌استقلالی، اینچنین، برای رشد ساحه انرژیتیکه کشور 34 لایحه سرمایه‌گذاری دولتی به مبلغ عمومی 57.2 ملّیرد سامانی تطبیق کرده شد.

حالا در این سمت باز 17 لایحه دولتی سرمایه‌گذاری به مبلغ 16.4 ملّیرد سامانی عملی گردیده ایستاده است.

انشائات بزرگ گیدراانیرگیتیکی، از جمله نیروگاههای برق آبی «سنگ‌توده – 1» و «سنگ‌توده – 2»، دو اگریگت نیروگاه «راغون»، مرکزهای برق و گرمی‌دهی شهر دوشنبه، صدها نیروگاه برق آبی خرد، خطّ انتقال برق 500 – کیلوولته «جنوب – شمال»، دیگر خطهای انتقال برق بلندشدّت و زیریستگاههای برقی پراقتدار ساخته، به استفاده داده شده، تطبیق لایحه منطقوی انتقال نیروی برق س Casa – 1000  و ساختمان نیروگاه برق آبی «راغون» بامرام ادامه‌ دارد.

اینچنین، تجدید نیروگاههای برق آبی «نارک»، «سربند» و «قیراقّم» به مبلغ عمومی قریب 12 ملّیرد سامانی (بیش از یک ملّیرد دلار) ادامه‌ دارد، که بعد انجام یافتن کارها اقتدار و مهلت استفاده آنها خیلی زیاد می‌گردد.

در زمان صاحب‌استقلالی اقتدار انرژی مملکت تدریجاً زیاد گردیده، از 4044 مگاوات سال 1991-م به 6131 مگاوات در سال 2020 رسانیده شد.

در نتیجه کارهای عملیگردیده نظام یگانه انرژی مملکت تشکّل یافته، محدودیّت تأمین اهالی با برق در فصلهای تیره‌ماه و زمستان برطرف گردید، که این نیز از دستاوردهای نظررس دوران صاحب‌استقلالی می‌باشد.

خاطرنشان می‌سازم، که بعد پرّه به کار درآوردن نیروگاه برق آبی «راغون» اقتدار انرژی تاجیکستان به زیاده از 9781 مگاوات می‌رسد، یعنی 60 فایض می‌افزاید و ما به استقلال کامل انرژی نایل می‌گردیم.

امروز تاجیکستان در ارزیابی دسترسی به قوّه برق در تحلیلهای فارم جهانی اقتصادی جایی دوّم را اشغال نموده، از روی فایض استحصال «انرژی سبز» ششم کشور پیش‌صف سیاره می‌باشد و بعد پرّه به استفاده دادن نیروگاه برق آبی «راغون» باز دو زینه بالا رفته، مقام چارم را اشغال می‌نماید.

تاجیکستان در بهداشت وضع ایکالاگی منطقه و سیاره وابسته به حجم پرتاو گازهای گلخانه‌ای نیز یکی از جایهای بلندترین را اشغال می‌کند.

زیرا 96 فایض نیروی برق در کشور ما از منبعهای برقرارشونده انرژی استحصال می‌گردد.

با وجود همه دستاوردهای دوران استقلال، می‌خواهم خاطرنشان سازم، که ما هنوز هم در آغاز مرحله رشد استوار اقتصادی و اجتماعی کشور و روند آبادانی وطن عزیزمان قرار داریم و برای عملی نمودن نیت و نقشه‌های نیکمان باید باز هم بیشتر و صادقانه زحمت کشیم.

از این رو، ما در سالهای منبعده نیز با راه بلند برداشتن گوناگون سمتی و رقابتناکی اقتصاد ملّی، گسترش روند رقمی کنانی اقتصادیات، صناعتی کنانی باسرعت، استفادة تکنولوژیهای انّاوتسیانی و انکشاف نیروی انسانی به تأمین نمودن رشد استوار کشور همچون وظیفه اساسی افضلیّت می‌دهیم.

در این زمینه، ما سعی و تلاش داریم، که سطح و صفت زندگی مردم کشور باز هم بلند برداشته شود و تاجیکستان به صف کشورهای سطح درآمدشان میانه داخل گردد.

هم‌وطنان عزیز!

در سالهای استقلال دولتی رشد ساحه‌های اجتماعی از جملة سمتهای افضلیّتناک اعلان گردیده، برای باز هم بلند برداشتن سطح دانش و معرفتناکی و سوادناکی مردم، حفظ سلامتی اهالی و زینه به زینه بهتر گردانیدن سطح و صفت زندگی ساکنان کشور همه ذخیره و امکانیّتها سفربر کرده شدند.

طبق طلبات زمان معاصر در تمام زینه‌های تحصیلات استانداردهای نو تعلیمی دولتی جاری گردیدند.

مبلغ‌گذاری ساحه معارف در زمان استقلال دولتی صدها برابر افزوده، بیش از 3 هزار بنای نو تعلیمی برای 1 میلیون و 270 هزار جای نشست بنیاد و به استفاده سپاریده شد.

حالا مؤسسه‌های تحصیلات میانه عمومی کشور 2 میلیون و 109 هزار نفر خوانندگان را به تحصیل فرا گرفته‌اند.

امروز در مملکت 75 گیمنزیه و 75 لیتسیی، 9 مکتب پرزیدنتی، 6 لیتسیی برای خوانندگان بالیاقت و 63 مؤسسه تعلیمی خصوصی فعالیت دارد.

همزمان با این، در کشور 78 مؤسسه تحصیلات میانة کسبی با فراگیری 000 87 نفر دانشجو فعالیت داشته، وابسته به طلبات بازار محنت از روی صدها اختصاص متخصص آماده می‌کنند.

اگر سال 1991 شماره مؤسسه‌های تحصیلات عالی همگی 13 و دانشجویان 70 هزار نفر را تشکیل کرده باشد، امروز شماره مؤسسه‌های تحصیلات عالی به 41 و دانشجویان به 245 هزار نفر رسیده است.

ما در زمان استقلال به آموزش زبانهای خارجی و در نوبت اوّل، روسی و انگلیسی در همه زینه‌های تحصیلات اعتبار جدّی دادیم و با قناعتمندی اظهار می‌داریم، که در این سمت به پیشرویهای بی‌سابقه نایل گردیدیم.

امروز بیش از 40 هزار نفر جوانان بااستعداد تاجیکستان، که دانندگان زبانهای خارجی می‌باشند، در 33 دولت پیشرفته جهان و زیاده از 100 هزار نفر، که همچنین داننده زبانهای خارجی می‌باشند، در داخل کشور تحصیل کرده ایستاده‌اند.

ما به مسئلة رشد علم وطنی، خصوصاً، علمهای طبیعی، دقیق و ریاضی اهمّیّت اوّلین درجه داده، آکادمی علمها را، که نهاد اساسی پیشبرنده علم وطنی می‌باشد، در زمان صاحب‌استقلالی نه تنها حفظ کردیم، بلکه به آن مقام بلند ملّی را سزاوار دانستیم.

علاوه بر این، جهت آماده کردن کدرهای بلنداختصاص علمی کمیسیون عالی اتّیستتسیانی تأسیس داده شد.

با درنظرداشت آن که رشد تفکر تکنیکی و توسعه جهان‌بینی علمی از جمله مسئله‌های مبرم روز می‌باشد، ما سالهای 2040- 2020- را «بیست‌ساله آموزش و رشد فنهای طبیعت‌شناسی، دقیق و ریاضی در ساحه علم و معارف» اعلان کردیم، که حالا عملیسازی چاره ‌بینیهای آن آغاز شده است.

همچنین، با مقصد تقویت بخشیدن به رشد تفکر تکنیکی، توسعه جهان‌بینی علمی، اختراع کاری و نوآوری و دریافت استعدادهای جوان امسال شبکه علی‌حده تلویزیونی «علم و طبیعت» تأسیس داده، آزمون جمهوریوی «علم – فروغ معرفت» اعلان کرده شد، که همه‌ساله برگزار خواهد گردید.

ما برای دستگیری آموزگاران پیشقدم فنهای طبیعی، ریاضی و دقیق مکافات مخصوص دولتی تأسیس دادیم و با مقصد تشویق آموزگارانی، که شاگردان آنها در آزمون ذکرشده غالب می‌شوند، مکافات پولی مقرّر نمودیم.

با عملی نمودن اقدامات ذکرشده ما باور داریم، که پیشرفت علم، تشکّل تفکر علمی و تکنیکی معاصر، توسعه جهان‌بینی علمی در بین نورسان و جوانان و اختراع کاری و نوآوری تکان جدّی پیدا کرده، این روند به پیشرفت آیندة تاجیکستان و تبدیل یافتن آن به کشور صناعتی و کشاورزی همه‌جانبه مساعدت خواهد کرد.

زیرا آینده را بدون تکنولوژیهای پیشرفته کامّونیکتسیانی و رقمی تصوّر کردن از امکان بیرون می‌باشد.

ما مشاهده کرده ایستاده‌ایم، که در هزاره نو، یعنی در عصر پیشرفت باسرعت علم و تکنیکه و تکنولوژیها دولت را با نظام عصر میانگی و خرافات و تفکر عقبمانده ‌‌آباد کردن غیرامکان است.

برعکس، دولت را تنها کدرهای پیشرفته و دانشمند، صاحب معریفت و بلنداختصاص و نوآور و اختراع کار می‌توانند صاحبی کنند و ترقّیات آن را تأمین نمایند.

در شرایطی، که کشورهای پیشرفته هر روز یک کشفیات و اختراع کاری می‌کنند، تکنولوژیهای به طلبات روز موافق استحصال می‌نمایند، ما نیز باید کوشش کنیم، که از دیگران عقب نمانیم و کشور خود را از دست‌نگری رها سازیم.

وابسته به این، یک مثال می‌آرم.

سال دوّم است، که اهل بشر از پندیمیه کارانویروس رنج می‌کشد.

وقتی انسان بیمار می‌شود، فقط به متخصص، یعنی طبیب مراجعت می‌کند، زیرا این بیماری و هر گونه بیماری دیگر را با خرافات پیشگیری نمودن و طبابت کردن و از بین بردن علاج ندارد.

ما و شما شاهدیم، که واکسینه، یعنی علاج پیشگیری کردن این بیماری و دیگر داروواری و تجهیزات طبابت آن را کشورهای ترقّی کرده، یعنی آنهایی، که صاحب علم، دانش، اختراعات و نوآوری و تکنیکه و تکنولوژیهای پیشرفته می‌باشند، پیدا کردند و مردم خود را از خطر و رنج بیماری ذکرشده نجات بخشیدند.

یک نکته را بارها گفته‌ام و حالا بار دیگر تکرار می‌کنم، که بی‌سوادی و سطح پست معرفت اساس خرافات، افراطگرايي و جهالت است و جهالت به انسان تنها بدبختی می‌آرد.

تجربة تلخ جنگ شهروندی در کشور ما رخداده این حقیقت را واضح نشان داد، که ما آن را هرگز فراموش نمی‌کنیم.

ما تا امروز با مشکلات نرسیدن کدرهای بلنداختصاص رو به رو هستیم.

زیرا از هر کشوری، که در آن جنگ و ناآرامی می‌شود و جهالت و خرافات حکمفرما می‌گردد، پیش از همه، بهترین کدرها، یعنی عالم و دانشمند، طبیب و مهندس، استاد و آموزگار، هنرمند و معمار، اختراع کار و نوآور و تاجر و صاحبکار به کشور دیگر کوچ می‌بندد.

محض به همین خاطر، من در تمام دوره صاحب‌استقلالی رشد علم و معارف را همچون سمت مهمترین و اوّلیندرجه سیاست دولت دستگیری می‌نمایم.

علم، معارف و تکنیکه و تکنولوژیها هر قدر رشد یابند، دولت همان قدر رشد و ترقّی می‌کند و سطح و صفت زندگی مردم بهتر می‌گردد.

اگر ما خواهیم، که تاجیکستان در قطار کشورهای پیشرفته مقام سزاوار داشته باشد، به رشد علم و معارف و تکنیکه و تکنولوژیها، بخصوص، علمهای طبیعی، ریاضی و دقیق اعتبار باز هم بیشتر دهیم.

کدرهای دانشمند، صاحبکسب و بلنداختصاص و صادق به وطن، دولت و ملّت را تربیه کنیم و زمام کارهای دولت را به دست آنها سپاریم، زیرا آینده وطن و صاحبان فردای دولت نورسان و جوانان امروزه ما می‌باشند.

دوستان عزیز!

حفظ سالمی اهالی در دوران استقلال دولتی یکی از سمتهای مهمّ سیاست اجتماعی دولت اعلان گردیده، برای رشد ساحه تندرستی تا امروز تمام تدبیرهای ضروری عملی کرده شدند.

بار دیگر اظهار می‌دارم، که برای دولت ملّت سالم ضرور است.

مبلغ‌گذاری ساحه تندرستی سال به سال زیاد گردیده، تنها در 20 سال آخر بیش از 16 ملّیرد سامانی را تشکیل کرد.

در این دوره برای فراهم آوردن شرایط مساعد خذمت‌رسانی طبّی به اهالی مملکت زیاده از 2550 مؤسسه نو طبّی بنیاد کرده شد و با تجهیزات معاصر طبّی تأمین گردید.

اینچنین، در دایره آمادگی برای تجلیل 30 – سالگی استقلال دولتی در شهر و ناحیه‌های کشور قریب 2000 انشائات تندرستی ساخته، به استفاده داده شد.

در دوران صاحب‌استقلالی 33 هزار نفر جوانان مؤسسه‌های تحصیلات عالی طبّی و بیش از 158 هزار نفر کالجهای طبّی را ختم کردند.

در نتیجه تدبیرهای برای رشد ساحه تندرستی و حفظ سلامتی اهالی عملی گردیده سال 2020 نسبت به سال 1991 فوت کودکان 3 برابر و فوت مادران 4 برابر کاهش یافت.

از این حساب افزایش طبیعی اهالی منتظم در سطح 2.1 فایض تأمین گردیده، سال جاری به 2.4 فایض رسیده است.

پیدا و پهن شدن بیماری سرایتی کارانویروس برای نظام تندرستی کشور امتحان جدّی بود، که طبیبان ما آن را پس سر کردند و امروز نیز در جبهه پیش مبارزه با این بیماری خطرناک سرایتی قرار دارند.

وابسته به این، خاطرنشان می سازم که آماده کردن کادر های بلنداختصاص صاحه طب، از جمله متخصصان بیماری های سرایتی ، ویروس شناسان وکارمندان آزمایشگاه ها یکی از وظیفه های مهم و فوری میباشد.

حفظ اجتماعی اهالی از جمله سمتهای مهمترین سیاست اجتماعی دولت بوده، جاری نمودن نظام نو نعیین وپرداخت کمکهای عنوانی اجتماعی به عایله ها وشهروندان کمبضاعت یکی از دستاوردهای دوران استقلال در این سمت می باشد.

در این زمینه، نظام پرداخت کمکپلی ها به عایله های کمبضاعت که کودکانشان در مؤسسهای تحصیلات عمومی تحصیل مینمایند، عملی گردیده، به زیاده از 753 هزار نفر خانندگان از عایله های کمبضاعت کمکپلی پرداخت شده ایستاده است.

علاوه بر این، از سال 2011 اینجانب اصول عنوانی ومقصدناک رسانیدن کمکها راه اندازی گردید که حالا شماره گیرندگان چنین کمکپلی اجتماعی 248 هزار عایله را تشکیل می دهد.

حکومت مملکت به حفظ اجتماعی طبقه‌های نیازمند اهالی، خصوصاً، معیوبان و یتیمان توجّه دائمی و خاصه ظاهر می‌نماید.

تنها در پنج سال آخر نفقه معیوبان، که شماره عمومیشان در کشور بیش از 157 هزار نفر را تشکیل می‌دهد، وابسته به کتگوریهای آنها از  4 .1 تا 2 برابر زیاد کرده شد.

در این دوره افزایش اندازه نفقه یتیمان کلّ و بی‌پرستاران، که قریب 85 هزار نفر می‌باشند، 1.9  برابر را تشکیل کرد.

در دوران صاحب‌استقلالی شماره مؤسسه‌های حفظ اجتماعی اهالی 5.4  برابر زیاد گردیده، سال 2021 به 113 مؤسسه، از جمله 7 خانه – اینترنت برای پیرانسالان و معیوبان رسانیده شد.

مبلغ‌گذاری به سر یک نفر باشنده خانه – اینترنتهای پیرانسالان و معیوبان در این دوره 757 برابر افزایش یافته، سال 2021 به 26 هزار سامانی رسیده است.

در برابر به تنظیم درآوردن مهاجرت محنتی و دیگر مسائل وابسته به آن، که امروز به یک روند جهانی تبدل یافته است، حکومت مملکت به خاطر پست کردن شدّت مهاجرت محنتی تمام چاره‌ها را ‌اندیشیده ایستاده است.

در نتیجه تطبیق برنامه‌های گوناگون تنها در هشت سال آخر زیاده از یک میلیون جایی کار دائمی و موسمی تأسیس داده شده، شماره شهروندانی، که به مهاجرت محنتی می‌روند، از 1 میلیون و 100 هزار در سال 2012 تا 400 هزار نفر در سال 2019، یعنی 64 فایض کم گردید.

ما ‌اندیشیدن تدبیرها را در این سمت باز هم وسعت می‌بخشیم، زیرا تشکیل جایهای کاری برای ساکنان یکی از وظیفه‌های مهمترین دولت و حکومت مملکت می‌باشد.

حاضرین گرامی!

در دوران استقلال دولتی مقام زنان و بانوان در جامعه تقویت پیدا کرده، فعالیّت آنها در وظیفه‌های راهبری شاخه‌های گوناگون حاکمیت دولتی، ساحه‌های اجتماعی و اقتصادی، کارخانه‌های دولتی و بخش خصوصی بمراتیب وسعت یافت.

دولت و حکومت مملکت سهم بانوان و زنان را در تمام ساحه‌های حیات جامعه، خصوصاً، در سالهای وزنین و حسّاس آغاز صاحب‌استقلالی، برقرارسازی بعدجنگی و دوره‌های منبعده رشد کشور همیشه قدر می‌نماید.

ما افتخار می‌کنیم، که امروز بانوی تاجیک همچون چهره سیاسی، وکیل، عالم، آموزگار و طبیب و مهندس و ادیب شناخته شده است و صف بانوان عالم و اختراع کار، هنرمند و ایجادکار و خواجگی‌دار و صاحب کار تارفت می‌افزاید.

گذشته از این، امروز در کشور ساحه‌ای نیست، که بانوان و دختران تاجیک در آن فعالیت نداشته باشند.

حالا 23.3  فایض شماره عمومی خذمتچیان دولتی و بیش از 18 فایض کدرهای راهبری کننده زنان می‌باشند.

در ساحه‌های کلیدی اجتماعی، یعنی معارف امروز بیش از 73 فایض، علم 26.5، تندرستی و حفظ اجتماعی اهالی 68 و فرهنگ 51 فایض را زنان و بانوان تشکیل می‌دهند.

ما منبعد نیز تشبث های زنان و بانوان را همه‌جانبه دستگیری کرده، برای بلند برداشتن سطح دانش و معرفت و مقام اجتماعی زنان و دختران، حلّ مسئله‌های حیات آنها، از جمله با راه آموزانیدن علم و دانش، کسب و هنر و مهیا کردن جایهای کاری همه تدبیرهای ضروری را می‌‌اندیشیم.

زیرا بار دیگر اظهار می‌دارم، که زندگی از زن – مادر سرچشمه می‌گیرد و زنان و بانوان ما یک بال قوی دولت صاحب‌اختیارمان می‌باشند.

من از روزهای اوّل به حیث راهبر دولت انتخاب شدنم به شرایط زندگی و مشکلات و مسئله‌های حیات جوانان توجّه خاصه دارم.

طبق تحلیل سازمانهای بین‌المللی تاجیکستان در جهان یکی از کشورهای دارای اهالی زیاد جوان بوده، سن میانه اهالی آن 22.5  سال را تشکیل می‌دهد.

قابل ذکر است، که تمام غمخواری های دولت و حکومت مملکت، از جمله دایر به زیاد کردن شماره مؤسسه‌های تحصیلات عالی، میانه و ابتدایی کسبی محض به جوانان آینده‌ساز وطن و جامعه نگرانیده شده‌اند.

اگر سال 2009 حصّه ‌جوانان تا 35 – ساله در خذمت دولتی شهروندی 35 فایض را تشکیل داده باشد، این شماره امروز به 47 فایض رسیده است.

با قناعتمندی اظهار می‌دارم، که طی سالهای صاحب‌استقلالی در تاجیکستان نورسان و جوانانی به کمال رسیدند، که امروز ما با حس ملّی و صداقت آنها به وطن، اینچنین، با سطح علم و دانش، آداب و اخلاق و سعی و تلاش این نسل واقعاً افتخار می‌کنیم.

حالا جوانان دانشمند و صاحب معریفت، باننگ و ناموس، وطن‌ دوست و وطن‌ پرور و دلیر و غیور ما در تمام ساحه‌های حیات جامعه و دولت، از جمله در بنیاد انشائات عظیم و تقدیرساز کشور، آبادانی وطن، حفظ ثبات و آرامی مردم و حمایه مرز و بوم تاجیکستان سهم بسا ارزشمند گذاشته ایستاده‌اند.

امروز 90 فایض هیئت شخصی قوّه‌های مسلّح تاجیکستان و بیش از 50 فایض بنیادکاران انشائات سرنوشت‌ساز ما – نیروگاه برق آبی «راغون» را جوانان تشکیل می‌دهند.

عموماً باید گفت، که حالا رشد هر ساحه حیات دولت و جامعه را بدون اشتراک فعالانه و سهم ارزشمند جوانان تصوّر کردن امکان ندارد.

فراهم آوردن شرایط جهت رشد ساحه ورزش، که یکی از سمت های افضلیّتناک سیاست اجتماعی حکومت مملکت به حساب می‌رود، پیش از همه، برای نورسان و جوانان و تشویق و ترغیب طرز حیات سالم در بین آنها می‌باشد.

در تمام قلمرو کشور تا زمان استقلال کمتر از هزار انشائات ورزش وجود داشت.

امروز این شماره به 10 هزار و 220 رسیده است.

یعنی شماره انشائات ورزش بیش از ده برابر افزوده است، که به استوار شدن زمینه مادّی و تکنیکی برای رشد ورزش، عامویگردانی آن و آماده ساختن ورزشگران سطح جمهوریوی و بین‌المللی از میان نورسان و جوانان مساعدت کرده ایستاده است.

در دوران صاحب‌استقلالی به شرافت پیروز‌یهای ورزشگران تاجیک در عرصه بین‌المللی 5743 مراتبه پرچم تاجیکستان عزیز ما افراخته شده، 1797 مراتبه سرود ملّی دولت تاجیکان صدا داده است.

دوستان ارجمند!

بعد به دست آوردن نعمت بزرگ استقلال و آزادی ما به احیای ارزشهای ملّی و فرهنگی مردم کهن‌بنیادمان آغاز کردیم.

تاجیکان از زمانهای خیلی قدیم، یعنی در طول تاریخ بیش از 6000 – ساله خود صاحب سواد و دانش، دیوان و دفتر، معمار و شهرساز، شهردار و شهر‌نشین، یعنی ملّت فرهنگ سالار و تمدّنساز می‌باشند.

محض به همین خاطر، یعنی جهت بلند برداشتن حس ملّی و خودآگاهی و خودشناسی مردم، اینچنین، برای تربیه نسلهای امروزه استفاده کردن میراث بزرگ اخلاقی و معنوی و ارزشهای جاودانه فرهنگی گذشتگان ما طی سی سال دهها جشن و چاره ‌بینیهای مهم را برگزار نمودیم.

جشن 1100 – سالگی دولتداری سامانیان، 2700 – سالگی کتاب مقدّس «اوستا»، سال بزرگداشت تمدّن آریایی، 1150 – سالگی استاد رودکی، سال بزرگداشت امام اعظم، 1000 – سالگی ناصر خسرو، 800 – سالگی مولانا جلال‌الدّین بلخی، 700 – سالگی میرسّید علی همدانی، 700 – سالگی کمال خجندی، 2700 – سالگی شهر کولاب، 2500 – سالگی شهر استروشن، 3000 – سالگی مدنیّت حصار، 5500 – سالگی سرزم باستانی و دهها همایش دیگر از جمله آنها می‌باشند.

در این روند، ما میراث موسیقی «شش‌مقام» و «فلک»، جشنهای نوروز، مهرگان، تیرگان و سده را دوباره احیا کردیم.

با سعی و تلاش و زحمت و کوشش بیش از شش‌ساله ما و دستگیری دیگر کشورهای حوزه تمدّن نوروز این آیین واقعاً مردمی ما، که تاریخ بیش از 6000 – ساله دارد، جهانی گردید و ما امروز افتخار می‌کنیم، که جشن باستانی مردم ما – نوروز مقام بین‌المللی را صاحب گردیده است.

ما، همچنین، برای نگاهداری و معرفی میراث فرهنگ مادّی و غیرمادّی خلق تاجیک یک سلسله تدبیرهای مشخّص ‌اندیشیدیم.

در نتیجه «شش‌مقام»، «سرزم»، «باغ ملّی تاجیکستان»، «نوروز» و «چکن» به فهرست میراث جهانی و فهرست میراث فرهنگ غیرمادّی یونسکو وارد کرده شد.

بنیاد و به فعالیت آغاز کردن بنای نو کتابخانه ملّی برای 10 میلیون نسخه کتاب، آثارخانه ملّی، کاخ نوروز، نوروزگاه، تئاتر شهر خاروغ و 40 قصر فرهنگ در مرکز شهر و ناحیه‌های مملکت از دستاوردهای ارزشمند فرهنگی ما در دوران استقلال دولتی به حساب می‌روند.

در ظرف سی سال گذشته صنعتکاران و هنرمندان تاجیکستان به دهها کشور دنیا سفرهای هنری انجام داده، صنعت و هنر ملّی تاجیکان را به طور ارزنده معرفی کردند.

با افتخار و قناعتمندی ابراز می‌دارم، که در طول سی سال صاحب‌اختیاری برای تأمین نمودن پیشرفت زبان تاجیکی همچون نشانه واضح هستی ملّت تاجیک و اساس معنویات و خودشناسی تاجیکان کارهای نظررس انجام داده شدند.

قبول گردیدن قانون «در باره زبان دولتی جمهوری تاجیکستان» و اعلان شدن روز زبان دولتی باز یک قدم مهم در راه احترام و بزرگداشت زبان تاجیکی و باز هم توسعه بخشیدن وظیفه‌های جمعیّتی آن گردید.

یکی از عاملهای اساسی پایداری و گسترش زبان ادبی تاجیکی و فرهنگ ملّی احترام مردم صاحب معریفت ما به کتاب و کتابخانی می‌باشد.

بمراتیب زیاد گردیدن چاپ کتاب های نو، بازنشر اثرهای ماندگار نویسندگان و شاعران کلاسیک و معاصر تاجیک، از جمله سلسله «اختران ادب»، اینچنین، آثار ادیبان نامور جهانی به زبان تاجیکی نه تنها به رشد زباندانی و سخنرانی عامّه وسیع، بلکه به گسترش خودآگاهی ملّی، توسعه جهان معنوی، باز هم بالا رفتن سطح معرفتناکی شهروندان، مخصوصاً، نسل نورس و جوان و ارج‌‌گذاری به تاریخ، زبان و فرهنگ ملّی همه‌جانبه مساعدت می‌نماید.

یکی از اقدامات آخرین، که حالا در این راستا عملی گردیده ایستاده است، با سپارش راهبر دولت بازنشر کردن و به هر یک عایلة کشور دسترس نمودن شاه‌اثر «تاجیکان» علاّمه باباجان غفوراف می‌باشد.

ما به خاطر حفظ میراث جاودانه گذشتگانمان، ارزشهای باستانی و غناوتمند ملّی و استفادة آنها برای پایداری دولت و ملّتمان تمام تدبیرهای ضروری را عملی می‌کنیم.

ما با افتخار از هویّت ملّی خود، یعنی تاجیکیت، تاریخ بیش از 6000 – سالة خلقمان، زبان شیرین و شاعرانة تاجیکی، فرهنگ و تمدّن اصیل و باستانی، میراث عالم‌شمول جاودانه گذشتگان و ارزشهای ملّیمان آنها را حفظ می‌کنیم، احترام می‌گذاریم و به نسلهای آینده در شکل باز هم پیشرفته و رشد و تقویتیافته به میراث می‌گذاریم.

هم‌وطنان عزیز!

ما هنوز در اجلاسیة تاریخی 16-ام شورای عالی اعمار دولت صاحب‌اختیار، دموکراتی، حقوقبونیاد، دنیوی و یگانه را راه آیندة خود اعلان کردیم.

در رابطه به این، یک مسئلة مهم قابل تأکید است: دولتسازی و دولتداری همچون روند دور و دراز سیاسی طلب می‌کند، که با درنظرداشت رشد جامعه تدبیرهای پی در پی عملی کرده شوند.

با درک چنین ضرورت در طول سی سال استقلال در کشور ما کارهای زیادی به انجام رسانیده شدند.

در دوران صاحب‌استقلالی ساختار و فعالیّت مقامات مرکزی و محلی حاکمیت اجرائیه‌ پیوسته تکمیل داده شد.

با مقصد حفظ همه‌جانبة استقلال دولتی، یگانگی و تمامیّت ارزی کشور، همچنین، با درنظرداشت تهدید و خطرهای جهان معاصر و پیشگیری و برطرف نمودن آنها ساختار و فعالیّت مقامات حفظ حقوق و ساختارهای نظامی مملکت نیز مکمّل گردید.

ما قوّه‌های مسلّح خود، یعنی یکی از رکنهای اساسی دولتداری را از صفر تأسیس دادیم.

قابل ذکر مخصوص است، که قوّه‌های مسلّح ما در برقرار نمودن حاکمیت کانستیتوتسیانی و خاتمه بخشیدن به جنگ شهروندی سهم برجستة تاریخی گذاشتند.

در این لحظه‌های فرحبخش به تمام هیئت شخصی قوّه‌های مسلّح، ساختارهای نظامی، مقامات حفظ حقوق و سابقداران خذمت حربی برای خذمت صادقانه و جسارت و دلیری، که در مبارزه بر ضد نیروهای تخریبکار و دشمنان ملّت و دولت تاجیکان نشان داده‌اند، سپاس و منّتداری صمیمی بیان می‌نمایم.

در این راه صدها نفر آنها جان خود را قربان کرده‌اند، که حکومت و مردم تاجیکستان نام نیکشان را همیشه گرامی می‌دارند.

با اعتماد کامل ابراز می‌دارم، که خذمتچیان حربی قوّه‌های مسلّح و مقامات حفظ حقوق ما منبعد نیز استقلال و آزادی وطن، مرز و بوم کشور و حیات آسایشته مردم تاجیکستان را از همه گونه تهدید و خطرها صادقانه و جوانمردانه حفظ نموده، قرض فرزندی خود را در نزد وطن، دولت و خلق خویش باشرفانه اجرا خواهند کرد.

تأمین نمودن ترتیبات حقوقی، والایّت قانون، مبارزه با جنایتکاری، بخصوص، جنایتکاری متشکّل فرامرزی، از جمله تروریزم و افراطگرايي وظیفه اوّلیندرجه مقامات حفظ حقوق می‌باشد.

باور دارم، که کارمندان مقامات مذکور وظیفه خود را منبعد نیز با مسئولیت بلند در نزد دولت و خلق تاجیکستان اجرا می‌کنند.

ما باید صلح و آرامی وطن، ثبات سیاسی جامعه و وحدت ملّی را احتیاط کنیم، امنیت دولت، والایّت قانون و زندگی آسایشته خلقمان را با هوشیاری و زیرکی و زحمت صادقانه تحکیم بخشیم.

تأمین نمودن امنیت جامعه و حیات آسایشتة ساکنان مملکت وظیفه اوّلیندرجه دولت می‌باشد.

وابسته به این سخنان خود را که بار‌ها گفته ا‌م، بار دیگر خاطرنشان و تاکید میسازم: یکی از خطر‌های اساسی برای امروز و آینده منطقه آسیای مرکزی، از جمله کشور ما رویه‌های رادكالی، افراط‌گرا و خرافاتى می‌باشد.

بنابر این، ما برای تامین نمودن امنیت منطقه و آرامی و ثبات سیاسی در كشورهامان باید اندیشیدن تدبیر‌های مشترک و هماهنگ‌شده را در این سمت وسعت بخشیم .

 دوستان عزیز!

تاجیکستان پس از گذشتن از مرحله اول استقلال، که دوران دشوار به اعتدال آوردن وضعیت و تحکیم پایه‌های دولت‌داری بود ، در‌های خود را برای کشور‌های عالم باز کرد و با اعلان سیاست «در‌های كشاده» وارد عرصه روابط بین‌المللی شد.

کشور ما نه تنها مقام و نفوذ خود را در جهان بالا برده، ارزش‌های والا و میراث غنی مردم شریف تاجیک را به اهل عالم معرفی نمود، بلکه در حل و فصل مسائل منطقوی و بین‌المللی و پیشبرد روزنامه جهانی فعالانه اشتراک کرد و نقش آفرید.

ما چون دولت پیشبرنده سیاست «در‌های كشاده» با تمام کشور‌ها مناسبت‌های دوستانه و همکاری‌های متقابلاً سودمند را راه‌اندازی می‌کنییم و گسترش می‌دهیم.

 امروز تاجیکستان با 179 دولت دنیا مناسبت‌های دپلماتی دارد و با تلاش‌های مؤثر خود در عرصه بین‌المللی همچون کشور فعال و تشبث‌کار شناخته شده‌است.

 ما مؤلف چهار تشبث بزرگ، از جمله سال بین‌الملل آب تازه 2003 ، ده‌ساله بین‌الملل عمل «آب برای حیات» 2005 – 2015، سال بین‌الملل همکاری در ساحه آب 2013 و ده‌ساله بین‌الملل عمل «آب برای رشد استوار» 2018 – 2028 می‌باشیم ، که اهمیت گلابلی دارند.

 تاجیکستان در ده‌ها سازمان منطقوی و بین‌المللی و نهاد‌های بین‌الملل مالی عضویت داشته، همراه با دیگر کشور‌ها در حل و فصل مشکلات سیاره سهم باسزا می‌گذارد.

 کشور ما با تکیه به تجربه صلح آفرینی خود از راه مذاکرات و مشورت‌ها در حل نزاع‌های بین‌المللی فعالانه سهم می‌گذارد.

 در این راستا ، تاجیکستان به گسترش رابطه‌های همه‌جانبه با همسایه‌های نزدیک، یعنی کشور‌های منطقه آسیای مرکزی و شریکان استراتژك خود اهمیت اولين درجه می‌دهد.

 ما در صف پیش مبارزه جامعه بین‌المللی با تروریزم و افراط‌گرایی ، تندگرایی ، جنایتکاری متشکل فراملی و معاملات غیرقانونی مواد نشئه‌آور قرار داشته، جهت تامین صلح و ثبات سرتاسری با شریکان خود و سازمان‌های بین‌المللی و منطقوی پیوسته اقدامات ضروری مشترک را راه‌اندازی می‌نماییم.

از لحظه‌های نخستین به دست آوردن استقلال دولتی کشور ما به منظور پیشبرد رابطه‌های سازنده با کشور‌های عالم و حفظ منفعت‌های ملی در عرصه بین‌المللی در سازمان‌های بانفوذ منطقوی فعالانه شرکت دارد و از همکاری‌های بسیار جانبه پشتیبانی می‌کند.

 الحال تاجیکستان به حیث کشور رئیسی‌کننده در سازمان همکار شانگهای ، سازمان عهدنامه امنیت دست‌جمعی و بنیاد بین‌الملل نجات آرال برای گسترش بیشتر همکاری‌های منطقوی در چهارچوب سازمان‌های ذکر‌شده کوشش به خرج می‌دهد.

 امروز تاجیکستان در عرصه بین‌المللی به صفت کشور صلح دوست و صلح‌آفری، پیرو ارزش‌های دمکراسی و همگرا شناخته شده ‌است .

 من اندیشه‌های خود را دایر به وضع کشور همسایه و دوست ما – جمهور اسلام افغانستان 22 ژوئیه سال جاری مفصل بیان کرده بودم.

 مشاهده و تحلیل‌ها نشان می‌دهند ، که در مدت بیش از یک ماه گذشته وضعیت در این کشور، متأسفانه ، باز هم مرکب و هلاكت بار و باعث نگران جدی ممالک منطقه و جهان گردید.

 ساکنان این کشور ، که بیش از چهل سال آخر در شرایط جنگ و ناآرامی عمر به سر می‌برند، وقت‌های آخر با مشکلات باز هم بیشتر امنیتی و اجتماعی رو به رو شده اند.

 در رابطه به این ، بار دیگر خاطرنشان میسازم ، که برای به میان آمدن چنین وضع فاجعه‌بار مردم افغانستان با تاریخ و تمدن و فرهنگ چندین‌هزارساله خود گناه ندارند.

ناامنی و بدبختیی، که به سر مردم این کشور باستانی آمده‌است ، نتیجه دخالت کشور‌های خارجی،  یعنی فعالیت دایره‌های منفعتدار منطقه و جهان می‌باشد، که حالا نیز ادامه دارد.

بنابر این، موقع تاجیکستان را دایر به قضیه افغانستان تکراراً اعلان می‌دارم ، که ما جانبدار هرچه زود‌تر برقرار گردیدن صلح و آرامی در این کشور همسایه نزدیکترین ، دوست، هم‌زبان و همفرهنگ خود با راه تشکیل حکومت فراگیر و با درنظرداشت منفعت‌های همه قوم و ملت‌های ساکن آن ، رأی تمام مردم مملکت، احترام و رعایه حقوق شهروندان در دایره معیار‌های از جانب جامعه جهان پذیرفته‌شده و نقش کلیدى سازمان ملل متحد در پیشبرد این روند هستیم.

همچنین، می‌خواهم باز یک نکته مهم را تاکید نمایم ، که جامعه جهان ، از جمله کشور‌های منفعتدار حقوق معنوی ندارند ، که مردم افغانستان را با مشکلات به وجود امده تنها گذارند .

 زیرا بار دیگر خاطررسان میسازم ، که وضعیت سنگین و فلاكت بار این کشور با گناه ساکنان آن به وجود نیامده‌ است.

من در حیرتم، که تمام نهاد‌های بین‌المللی عاید به حقوق بشر خاموشی را اختیار کرده‌اند و در مورد پشتیبانی از حقوق مردم افغانستان هیچ گونه تشبث نشان نمی‌دهند.

دیگر این، که بی‌تفاوتی نسبت به سرنوشت افغانستان باعث افزایش خشونت ، باز هم وزنینتر شدن زندگی ساکنان آن ، سر زدن جنگ تحمیلی شهروندی با مقیاس سال‌های 90 عصر گذشته، فلاکت بشری ، همچون مرکز تروریزم بین‌المللی باقی ماندن قلمرو این مملکت و به طور جدی خللدار گردیدن امنیت و ثبات در کشور‌های منطقه و جهان می‌گردد.

وضعیت افغانستان به کشور‌های آسیای مرکزی تأثیر بی‌ واسطه منفی می‌رساند، زیرا من بار‌ها گفته‌ ام، که امنیت منطقه ما در نوبت اول به وضع این کشور همسایه وابسته می‌باشد.

 در رابطه به این، خاطررسان میسازم، که طی زیاده از بیست سال آخر من از منبر‌های تشکیلات و سازمان‌های بین‌المللی و دیگر همایش ‌های بین‌المللی حل مسأله افغانستان را به جامعه جهانی ده‌ها بار ابراز داشته، تاکید نمودم، که قضیه افغانستان راه حل نظامی ندارد و باید تنها با راه مذاکرات حل و فصل کرده شود.

 ولی جامعه جهانی، از جمله دایره‌های منفعتدار و دخلدار به حل این مسأله تا اندازه‌ای بی‌تفاوتي ظاهر کردند.

در نتیجه، مشکلات افغانستان به جایی رسید، که امروز تمام بشریت، مخصوصا، تاجیکستان و دیگر کشور‌های همجوار آن را به تشویش و نگراني جدی آورده ‌است.

 از این لحاظ، با استفاده از فرصت همه سازمان‌های بین‌المللی، کشور‌های منطقه و جهان را بار دیگر دعوت می‌کنم، که دایر به حل مشکلات این کشور و تشکیل حکومت مصالحه ملی با فراگیری منفعت های تمام قوم و ملت‌ های ساکن افغانستان تدبیر‌های فوری و دست‌جمعانه اندیشند.

 اینچنین، رساندن کمک‌های بشردوستانه به مردم این کشور از جمله تدبیر‌های تأخیر‌ ناپذیر می ‌باشد.

هموطنان عزیز!

 حاضرین گرامی!

 استقلال و صاحب‌اختیاری در نزد ما – شهروندان تاجیکستان وظیفه بسا پر‌افتخار تاریخی، یعنی بنیاد دولت متمدن جوابگو به آرزو و آرمان و منفعت‌های مردم کشور و ایجاد ارکان دولت‌ داری معاصر را گذاشت.

 استقلال ما کلید صاحب‌ دولتی و وطن‌ دارى ملت سربلند و صاحبفرهنگ تاجیک است، که تقدیرش را به دست خود گرفته، با راه و روش خاص خویش به جامعه جهانی پیوسته ‌است و همیشه می‌کشد، که نبض دولت و دولت ‌داری خود را با نبض سیاره هماهنگ و هم‌صدا نماید.

 دستاورد‌هایی، که امروز از تاریخ کار و پیکار سى ساله مردم شریف تاجیکستان بیان شدند، تنها حصه کم زحمت صادقانه و صافدلانه ما و شما در جاده دولت سازی و دولت ‌داری و وطن سازی و وطن ‌داری می‌ باشند.

 ولی می‌خواهم برای مردم عزیز تاجیکستان خاطرنشان سازم، که هر دستاوردی، که داریم، از خود ماست.

ما باید به خاطر وطن، دولت و خلق تاجیکستان منبعد نیز صادقانه زحمت کشیم و در این راه مثل انگشتان یک مشت سرجمع و متحد باشیم.

ما هرگز به امید دیگران نمی‌شویم و تمام مشکلات و كمبودهایمان را با دستان خودمان و با زحمت اهلانه خلقمان برطرف می‌سازیم.

ما حالا مشکلات و مسأله ‌های زیاد حل‌ طلب داریم و باید کوشش کنیم، که آن‌ها را برطرف ساخته، زندگی مردممان را باز هم بهتر نماییم.

 زیرا خلق عزیز تاجیکستان به زندگی باز هم شایسته و روزگار از امروزه بهتر حقوق معنوی دارد.

 با اعتماد قوی اظهار می‌دارم، که مردم وطن ‌دوست و زحمتکش ما به دستاورد‌های از امروزه بزرگ و تاریخی قادرند، زیرا ما وطن صاحب‌ اختیار و آزادمان را برابر جان خود دوست می‌ داریم و به شکرانه صاحب ‌استقلال و صاحب‌ دولتی برای حفظ صلح و آرامی، وحدت ملی و در عرصه بین‌المللی باز هم بالا رفتن نفوذ و آبروي تاجیکستان محبوبمان اهلانه و صاف ‌دلانه زحمت می ‌کشیم.

 من به مردم شریف کشور و مخصوصا، به جوانان مراجعت می‌کنم، که هرگز و در هیچ حالت به وطن، ملت و دولت خود خیانت نکنید.

برعکس، شکر کنید، به وطن و دولت و ملت خود صادق باشید و افتخار نمایید، که ما و شما صاحب‌ وطن و دولت صاحب ‌استقلال هستیم و اهل بشر ما را همچون ملت باستانی و فرهنگ و تمدن‌ ساز میشيناسد و اعتراف و احترام می‌کند.

 در این لحظه‌های با طنطنه و واقعاً تاریخی با افتخار و قناعت‌ مندى زیاد یک نکته بسیار مهم را خاطرنشان می‌نمایم : تمام دستاورد و پیشروی‌ های در سى سال نائل‌ شده ما نتیجه زحمت صادقانه خلق قهرمان و زحمتکش تاجیکستان و خرد و بزرگ آن می‌باشد.

من شکرانه می‌کنم، که مردم شریف تاجیک سال‌های دراز، یعنی از آغاز استقلال تا امروز سیاست پیش‌گرفته راهبر دولت خود را صمیمانه پشتیبانی کرده، تمام کمبود و مشکلات را با صبر و تحمل پس سر کردند.

من با چنین مردم شرافتمند و باننگ و ناموس، تحمل‌گرا و زحمتکش و وطن‌ دوست افتخار دارم، از آن‌ها تا ابد مننتدارم و تا نفس واپسین به خرد و بزرگ تاجیکستان صادقانه خدمت می‌کنم.

 بزرگ‌ترین ثروت، قیمت ‌ترین گوهر و عزیز‌ترین نعمت برای من خلق تاجیکستان محبوبم، آب و خاک وطن بهشت آسایم و عزت و آبروی دولت صاحب‌اختیار و آزادم در بین جامعه جهان می‌باشد!

خلق بزرگوار و قهرمان من!

 من از خرد و بزرگ شما از زمین تا آسمان منتدارم و در نزد بزرگي و شهامت، تلاش و متانت، غیرت و همت و زحمت صادقانه و صافدلانه هر یک فرد شما سر تعظیم فرود می‌آرم!

 من از همه آنهایی، که در سال‌های وزنین با من همکاری کردند، مننتدارم و به هر یک آن‌ها کمال عمر و دولت پیری ارزومندم .

ما باید منبعد نیز سر جمع و متحد باشیم، نعمت قیمت‌ترین زندگییمان – استقلال و آزادی را حمایه کنیم، دستاورد بزرگ ‌ترین دوران استقلال – صلح و آرامی، ثبات سیاسی و وحدت ملی را باز هم تحکیم و تقویت بخشیم.

 ما باید همیشه و مخصوصا، در لحظه‌ های وزنین و خطرزا متحد و باصبر و تحمل باشیم، از کم و کاستی‌ های زندگی روح افتاده نشویم، دست یکدیگر را گیریم، دولت ملی خود را صاحبی کنیم و وطن محبوبمان را ‌آباد نماییم.

 باور داشته باشیم، که آینده تاجیکستان درخشان و فردای زندگی مردم تاجیک آسوده و ‌آباد است.

بگذار، استقلال دولت جمهوری تاجیکستان همیشه پایدار و مردم شرفمند تاجیکستان تا ابد سربلند و سرفراز باشند!

 بگذار، استقلال و آزادی در دل هر یک فرزند باننگ و ناموس تاجیکستان آتش مهر و محبت به سرزمین نیاگان و سرجمع و اتحاد را دائم فروزان نگاه دارد!

 بگذار، صلح و آرامی، ثبات سیاسی، وحدت ملی، عزم وطن سازی و وطن ‌داری و هدف‌های نجیب سازندگی راهنمای آینده نیک پیر و جوان مملکت باشد!

 پاینده و جاویدان باد استقلال و آزادی خلق تاجیک و دولت تاجیکان!

 جاویدان باد دستاورد‌های بزرگ زمان استقلال – صلح و آرامي وطن، ثبات سیاسی جامعه و وحدت ملی مردم شرفمند تاجیکستان!

زنده و جاوید باد دولت صاحب ‌استقلال تاجیکان!

 پاینده باد ملت کهنبنیاد و تمدن‌ ساز و صاحب‌ معرفت و فرهنگ سالار تاجیک!

تاجیکستان! به پیش – به سوى قله ‌های باز هم بلند پیشرفت و ترقیات!

 جشن 30 – سالگی استقلال و آزادي وطن مبارک باشد، هموطنان عزیز!