«Шаби ялдо, Шаби зебо!». Имшабро «инқилоби зимистонии офтобӣ» меноманд
ДУШАНБЕ, 21.12.2021 /АМИТ «Ховар»/. Имрӯз, 21 декабр, соати 19:00 лаҳзаи убури Офтоб аз нуқтаи ҷанубтарини эклиптика буда, рӯзи аз ҳама кӯтоҳу шаби аз ҳама дароз ба вуҷуд меояд, ки инро «инқилоби зимистонии офтобӣ» меноманд. Ин нуктаро директори Институти астрофизикаи Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Гулчеҳра Қоҳирова ба АМИТ «Ховар» шарҳ дод.
Ин шаб бо номи «Шаби Ялдо» маъруф буда, на танҳо миёни мардуми тоҷик, балки миёни тамоми мардуми ориёинажод маъмул аст. Шаби Ялдо яке аз ҷашнҳои суннатии мардуми ориёист, ки дар гузашта ба монанди ҷашнҳои Наврӯз, Меҳргон, Сада ва дигар идҳои миллӣ таҷлил мешуд.
Дар Эрон ва Тоҷикистон мардум зимистонро ба ду чилла: калон ва хурд ҷудо мекунанд ва шаби нахустини чиллаи калонро ба Шаби Ялдо баробар медонанд. Аз ин хотир, таъбири «шаби чилла» низ дар гуфтори мардум роиҷ аст.
Ба гуфтаи фарҳангшинос Дилшод Раҳимӣ, «дар байни тоҷикон Ялдоро бо номи шаби чилла мешиносанд ва онро гиромӣ медоштанд. Шахсан аз пирамарди куҳансоле шунида будам, ки мегуфт: дар солҳои пеш дар шаби Чилла одамони босавод шабнишинӣ мекарданд. Дар ин шаб тарбуз хӯрдан бисёр савоб будааст. Тарбуз ва анор рамзи шаби Ялдо мебошанд, зеро ҳар ду дарунсурханд. Мисли ин ки офтоб тулӯъ кунад, сурх мешавад».
Ба андешаи фарҳангшиносон, миёни мардуми рус низ шаби Ялдо ба унвони як шаби дарозу ҳиҷрон ном бурда мешавад. Дар ашъори шоирону нависандагони рус низ ин ибора ба чашм мерасад. Дар ашъори Александр Пушкин, Михаил Шолохов аз ҳамин шабҳои дароз ва ҳиҷрон ёд мешавад. Мардуми рус низ синаи торикии ин шаби дарозро бо рӯшноии шамъ ва оташ мешикастанд, то пас аз ин шаби дароз рӯшноӣ бештар шавад.
Шаби Ялдоро шоирону нависандагон дар ашъори худ зиёд таҷассум намудаанд. Абурайҳони Берунӣ шаби ялдоро шаби зоиши Хуршед медонад, ба ин маънӣ, ки пас аз ин шаб, ки дарозтарин шаби сол аст, рӯзҳо оҳиста- оҳиста дароз мешаванд, то даме ки шабу рӯз баробар мешаванд ва Наврӯз фаро мерасад.
Шаби ялдо,
Шаби зебо!…
Муборак, ҳамзаминонам,
Муборак, ҳамнишинонам,
Шаби ялдо,
Шаби зебо!
Дар ин шаб, ки дарозу поку рангин аст,
Нигаҳҳои табассумдор ширин аст,
Дару дарвозаи дилро кушоед,
Наранҷонед азизони дили худро!
Фирӯза ДАВЛАТЗОДА,
АМИТ «Ховар»
АКС аз манбаъҳои боз
ШОҲНОМАПАЖӮҲӢ ДАР ЗАМОНИ СОҲИБИСТИҚЛОЛИИ ТОҶИКИСТОН. Ҳадафи ниҳоии Фирдавсӣ аз иншои асараш инсонсозӣ бо ҳувияти миллӣ будааст
Китоби «Мероси таърихӣ, фарҳангӣ ва табиии Тоҷикистон» аз чоп баромад
Антропологи машҳури рус дар ёдгории Сари Майни ноҳияи Айнӣ таҳқиқот мегузаронад
НИШАСТҲОИ МАТБУОТӢ. 21 июл дар вазорату идораҳои Тоҷикистон нишастҳои матбуотӣ оғоз мегарданд
«Қалъаи Хуҷанд» ба рӯйхати 10 мавзеи ҷолиби сайёҳии Тоҷикистон шомил гардидааст
Дар мавзеи Сари Майни ноҳияи Айнӣ корҳои омӯзишии бостоншиносӣ ва антропологӣ оғоз ёфт
Санъаткорони Қирғизистон Осорхонаи миллии Тоҷикистонро тамошо карданд
Дар Душанбе бо мақсади рушди ҳамкорӣ дар самти илмҳои яхшиносӣ вохӯрӣ баргузор гардид
Ба Маркази мероси хаттӣ беш аз 100 нусха китобҳои чопи сангӣ ва дастнависҳо тақдим гардид
«ШОҲНОМА». Фирдавсӣ дар сар то сари ин асари безавол дӯст доштани Ватанро таъкид мекунад
Беш аз 23 ҳазор нусха китобҳои Китобхонаи миллии Тоҷикистон ба шаҳру ноҳияҳои ҷумҳурӣ фиристода шуд
«ДӮСТИИ АБАДӢ». Таҳту чунин унвон барномаи фарҳангии Тоҷикистон ва Қирғизистон доир мегардад
