Дониёр Сангинзода: «Занон ва модарон дар ташаккули ахлоқ, фарҳанг ва устувории ҷомеа нақши калидӣ доранд»

ДУШАНБЕ, 07.03.2025 /АМИТ «Ховар»/. Модар на танҳо офарандаи ҳаёт, балки асоси маънавӣ ва ахлоқии ҷомеа мебошад. Дар мамлакат бо ташаббуси Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон Рӯзи Модар ҳамчун иди давлатӣ ҷашн гирифта мешавад.

Пешвои миллат иброз намудаанд, ки «модарон на танҳо ояндаи фарзандони худ, балки ояндаи миллатро низ месозанд. Аз ин рӯ, таъмини ҳуқуқу имконияти баробар барои модарон ва занон яке аз самтҳои афзалиятноки сиёсати давлати мо мебошад».

Дар шароити муосир таҳдидҳои ҷаҳонишавӣ ба арзишҳои миллӣ ва оилавӣ таъсир мерасонанд. Аз ин рӯ, таҳкими мақоми модар дар ҷомеа ва мустаҳкам намудани кафолатҳои ҳуқуқии модарон яке аз вазифаҳои асосии давлат ва ҷомеа мебошад.

Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар моддаи 17 баробарҳуқуқии мардон ва занонро муқаррар намуда, дар моддаи 33 оиларо ҳамчун асоси ҷамъият бо ҳимояи давлат таъмин намуда,  ба ҳар кас ҳуқуқи ташкили оиларо муқаррар ва бисёрникоҳиро манъ намуд. Инчунин дар моддаи 34 ҳимоя ва ғамхории махсуси давлатро ба модару кӯдак кафолат дода, уҳдадории мутақобили падару модар ва фарзандонро барои нигоҳубин ва таъминоти иҷтимоӣ дарҷ намуд.

Ҳоло дар Ҷумҳурии Тоҷикистон якчанд санади ҳуқуқӣ барои ҳифзи ҳуқуқу манфиатҳои занон ва модарон амал менамоянд.

Ин Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи кафолатҳои давлатии баробарҳуқуқии мардону занон ва имкониятҳои баробари амалигардонии онҳо», Кодекси оилаи Ҷумҳурии Тоҷикистон, Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи пешгирии зӯроварӣ дар оила», Кодекси меҳнати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Кодекси тандурустии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак», Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи танзими ҷашну маросим дар Ҷумҳурии Тоҷикистон», Фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон  «Дар бораи тадбирҳои баланд бардоштани мақоми зан дар ҷомеа», Фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар хусуси лоиҳаи Созишномаи грантӣ (лоиҳаи «Миллати солими Тоҷикистон») байни Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Ассотсиатсияи Байналмилалии Рушд (Фонди глобалии маблағгузорӣ барои занон, кӯдакон ва наврасони Фонди бисёрҷонибаи трастии донорӣ)», Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Кумитаи кор бо занон ва оилаи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон», Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи таъсиси грантҳои Президентӣ оид ба фаъолияти соҳибкории занон барои солҳои 2008-2010», Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Стратегияи миллии фаъолгардонии нақши занон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2021-2030», Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи грантҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон барои дастгирӣ ва рушди фаъолияти соҳибкории занон барои солҳои 2021 – 2025», Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Барномаи давлатии тарбия, интихоб ва ҷобаҷогузории кадрҳои роҳбарикунанда аз ҳисоби занону духтарони болаёқат барои солҳои 2023-2030», Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Рӯйхати корҳое, ки дар онҳо истифодаи меҳнати занон манъ карда мешавад ва ҳадди ниҳоии меъёри борҳое, ки барои занон дастӣ бардоштан ва кашондани онҳо иҷозат дода мешавад», Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Барномаи давлатии рушди соҳибкории занон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои давраи то соли 2027», Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Барномаи барқарорсозӣ, ба ҳаёти муқаррарӣ мутобиқ намудан ва бо ҷойи кору таҳсил таъмин намудани занону кӯдакони аз минтақаи амалиёти ҷангӣ баргардондашуда барои солҳои 2023-2027» ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ мебошанд.

Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳуқуқҳои занон ва модаронро яке аз афзалияти сиёсати давлатӣ эълон намуда, таъкид намудаанд, ки «модарон қувваи созандаи ҷомеа мебошанд. Ҳифзи ҳуқуқ ва манфиатҳои онҳо на танҳо масъулияти давлат, балки вазифаи ҳар шаҳрванди ватандӯст низ мебошад».

Дар фарҳанги мардуми тоҷик эҳтироми модар ва мақоми зан ҳамеша мавқеи хос дошт.

Фирдавсӣ дар «Шоҳнома» ҳушдор медиҳад, ки харобшавии ахлоқӣ ба суқути ҷомеа оварда мерасонад:

Ҳар он кас, ки модар надорад ба меҳр,
Бувад зиндагитира, дил пур зи захм».

Ҳамчунин Рӯдакӣ дар васфи модар чунин гуфтааст:

Модар чу меҳр оташи дил фурӯ нишонад,
Равшантар аз хуршед ба дил нури ӯ монад.

Абӯалӣ ибни Сино дар осори худ ба нақши модар дар тарбияи насли ҷавон таъкид намуда, навиштааст: «Таълим ва тарбияи фарзанд дар дасти модар аст, ки ахлоқ ва шахсияти ӯро шакл медиҳад».

Ин андешаҳо собит менамоянд, ки занон ва модарон ҳамеша дар ташаккули ахлоқ, фарҳанг ва устувории ҷомеа нақши калидӣ доштаю имрӯз низ доранд.

Ҳамасола дар Тоҷикистон дар асоси Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи рӯзҳои ид» 8 март бо ифтихору сарфарозӣ чун Рӯзи Модар таҷлил мегардад. Эҳтироми модар қарз аст, зеро модар бо тамоми ҳастии худ фарзандро тарбия мекунад, ғамхорӣ менамояд ва бе ягон шарт нисбат ба ӯ меҳру муҳаббат мепарварад. Қарзи мо ҳамчун фарзандон ин аст, ки муҳаббат ва ғамхориҳои модаронро эҳтиром кунем, қадр намоем ва барои нигоҳ доштани муносибати дуруст ва мустаҳкам бо модар кӯшиш намоем.

Дониёр САНГИНЗОДА,
муовини директори Институти омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои
Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон,
доктори илмҳои ҳуқуқшиносӣ, профессор 

АКС аз бойгонӣ