«ТОҶИКИСТОН ВАТАНИ НАВРӮЗ АСТ». Дар вилояти Хатлон ҷашни Наврӯз бо анъанаҳои хос таҷлил мегардад

Март 24, 2025 09:30

 ДУШАНБЕ, 24.03.2025. /АМИТ «Ховар»/. Дар вилояти Хатлон фасли баҳор назар ба дигар минтақаҳои мамлакат пештар аз худ дарак медиҳад. Дашту кӯҳҳо қабои сабз ба бар намуда, дарахтон гул мекунанд. Аз ин рӯ омодагӣ ба ҷашни Наврӯз дар ин вилоят пеш аз оғози ҷашн дида мешавад,  чунин иброз медоранд фарҳангшиносон.

Занони ин минтақа пеш аз оғози ҷашн анъанаи хонатакониро иҷро менамоянд. Инчунин сабзонидани гандум низ яке аз анъанаҳои доимии ин минтақа аст.  Пеш аз фарорасии Наврӯз занон барои худ куртаҳои гулдӯзии чакан, инчунин аз гулбаст (докаи пахтагин бо гулҳои наққошӣ) медӯзанд. Як ҳафта пеш аз Наврӯз кӯдакон гулҳои аввалини баҳорро чида, маросими «Гулгардонӣ» доир менамоянд. Бо ин амал онҳо ба сокинон аз фарорасии Наврӯз хабар медиҳанд ва дар ивази он шириниҳо мегиранд.  Занон ба миқдори зиёд нони чапотӣ мепазанд ва ба ҳама тақсим мекунанд.

Дар тамоми минтақаҳои вилоят дар дастархони наврӯзӣ оростани хони ҳафт «син» ва ҳафт «шин» низ маъмул аст. Онҳо таомҳо ва хӯрокҳоеро, ки ҳарфи аввалашон бо «с» ва «ш» оғоз мешавад, дар  дастархони идона мегузоранд.

Анъанаи суманакпазӣ низ доир мешавад. Занон онро нисфи шаб оғоз менамоянд. Ҳар зан ё духтар бояд на камтар аз се маротиба ба омехта кардани суманак кумак кунад ва ба он санг андохта, орзу намояд. Дар ин маросим тамоми шаб занҳо мерақсанду сурудҳои махсус хонда,  соли нави аҷдодиро бо шодӣ ҷашн мегиранд. Суманак субҳ, ки тайёр шуд, ба хешу табор ва ҳамсояҳо тақсим карда мешавад.

Таоми дигаре, ки дар ноҳияҳои ҷануби Тоҷикистон бештар дар ҷашни Наврӯз омода карда мешавад, ин далда мебошад. Дар дигар манотиқи  мамлакат онро гандумкуча, кашк, гандумоб ва ғайра ном мебаранд. Ин таомро низ аз гандум ва дигар зироати лубиёгӣ- нахӯд, лӯбиё дар дегҳои калон омода мекунанд, то ба ҳама расад.

Дар ҷашни Наврӯз давоми як моҳ дар минтақаҳои вилояти Хатлон мусобиқаҳои варзишӣ доир мешаванд.  Давоми як моҳ дар ҳама ҷо чорабиниҳои идона доир мегарданд: мусобиқаҳо оид ба гӯштини миллӣ – гӯштингирӣ, хурӯсҷанг дар майдонҳо, пойгаи аспдавонӣ ва бузкашӣ.

Мусобиқае, ки дар ин минтақа бештар доир мешавад, ин бузкашӣ аст. Усули бузкашӣ чунин аст: дар оғози бузкашӣ савораҳо дар ҷойи муайян ҷамъ меоянд. Баъд довар бузи сарбуридаро дар нуқтаи муайяне (одатан дар чуқурӣ) ба замин мепартояд. Ин дам анбӯҳи саворон (аз 30 то 150 ва бештар савор) ба гирифтани буз мешитобанд ва бузкашӣ сар мешавад. Дар бузкашӣ шахсе ғолиб дониста мешавад, ки бузро аз замин бардошта ва ё бузи аз замин бардоштаро аз дасти аспсаворе зӯран гирифта, онро аввалин шуда, ба марра (тақрибан 300 – 500м) бурда расонад.

Дар минтақаи водии Вахш чун дигар минтақаҳои мамлакат суманак пухта мешавад. Дар дохили дег 7 дона санг меандозанд, то таги дег начаспад. Суманакро давоми як шабонарӯз ҷӯшонида, ба ҳама медиҳанд, яъне тақсим кардани суманак аз омадани баҳори нав огоҳӣ медиҳад.

Наврӯз дар минтақаи Кӯлоб  низ ба мисли дигар  минтақаҳои Тоҷикистон бо шукуҳу шаҳомати хосса таҷлил карда мешавад. Албатта, дар ҷашни наврӯзии ин минтақа баъзе хосияте ҳаст, ки дар дигар минтақаҳои мамлакат нестанд. Тибқи маълумот, дар минтақаи Кӯлоб дар вақти таҷлили Наврӯз анъанаи аҷибе ҳаст, ки онро мардум «Дарвешона» мегӯянд. Тибқи ин анъана, мардум бо сатили об ба кӯҳ баромада, он обро ба сарашон мерезанд ва аз он ҷо то ба манзил медаванд.

Таҳияи Фирӯза ДАВЛАТЗОДА,
АМИТ «Ховар»

АКС аз манбаъҳои боз

Март 24, 2025 09:30

Хабарҳои дигари ин бахш

Вобаста ба таъсири зеҳни сунъӣ ба ҳастии инсоният конференсияи ҷумҳуриявӣ баргузор шуд
Падару модар дар таълиму тарбияи кӯдак чӣ ҳуқуқ ва уҳдадорӣ доранд?
Кӯдаконро аз иттилооти ба саломатӣ ва инкишофи онҳо зараровар ҳифз бояд намуд
Рӯзи байналмилалии ҳифзи кӯдакон аҳамияти кӯдаконро дар ҳаёт ва ҷомеаи мо ҳамчун узви муҳими ҷомеа таъкид менамояд
«ШОҲНОМА — ОРМОНИ МИЛЛӢ». Он мактаби худшиносӣ ва парчами ифтихори миллии мо аст
1 ИЮН-РӮЗИ БАЙНАЛМИЛАЛИИ КӮДАКОН. Кӯдакон сарвати бебаҳо ва фардои дурахшони миллатанд
«КӮДАКОН-ДУНЁИ МОЯНД!». Имрӯз дар Тоҷикистон Рӯзи байналмилалии ҳифзи кӯдакон ботантана таҷлил мегардад
Ҳамкории Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бо Маркази пажӯҳишӣ ва машваратии TRENDS густариш меёбад
Иштирокдорони Конфронси байналмилалии сатҳи баланд оид ба ҳифзи пиряхҳо аз Чин бо яке аз маконҳои таърихии Тоҷикистон шинос шуданд
Қобилҷон Хушвахтзода: «Ташаббусҳои Пешвои миллат оид ба масоили об дар ҳалли масъалаҳои истифодаи оқилонаи захираҳои обии сайёра нақши муҳим доранд»
Намоиши ёдгориҳои таърихии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар Ҷумҳурии Мардумии Чин баргузор мегардад
ОБШАВИИ ПИРЯХҲО. Ҳаёт нишон дод, ки он ҳама бонги хатар ва ҳушдорҳои Президенти Тоҷикистон чӣ қадар бамаврид ва дурбинона будаанд