Сиёсати ҳамгироӣ ва фароминтақавии Пешвои миллат намунаи олии инсондӯстӣ мебошад

ДУШАНБЕ, 05.04.2025 /АМИТ «Ховар»/. Таърихи навини давлатдории миллӣ нишон медиҳад, ки аз ибтидои Истиқлоли давлатӣ таҳкими муносибатҳои неки ҳамсоядорӣ ҳамеша дар меҳвари таваҷҷуҳи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ — Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон қарор дорад. Тоҷикистон чун давлати озоду мустақил ва дорои сиёсати «дарҳои боз» бо бештари кишварҳои ҷаҳон ва минтақаи Осиёи Марказӣ, бахусус Ҷумҳурии Узбекистон ва Ҷумҳурии Қирғизистон муносибатҳои ҳасанаи худро рӯз то рӯз тақвият мебахшад.

Нақши Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар таҳкими дӯстии халқҳо равшан аст. Роҳбари олии мамлакат бо назардошти муштаракоти таърихиву фарҳангии тоҷикону узбекон ва қирғизҳо дар ҳеҷ марҳила муносибати дӯстонаро бо ҳамсояҳои наздик — Ҷумҳурии Узбекистон ва Ҷумҳурии Қирғизистон сарфи назар накарда, балки ҳамеша дар талоши таҳкими равобит будаанд. Чунин фитрати баланду оянданигарона имрӯз дар муносиботи байнидавлативу хешутабории се халқи бародар марҳилаи нави дӯстиро ташаккул дода, дарвозаҳои меҳру муҳаббатро ба рӯи ҳамдигар боз намуд.

Дар таҳкими дӯстии се халқи бародар — тоҷикону узбекон ва қирғизҳо дар замони истиқлолият ва дар даврони давлатдории миллӣ арбобони барҷастаи сиёсат нақши шоиста доранд. Сиёсатмадорону хирадсолорони кишварҳо ҳамеша барои ҳусни тафоҳум саъйю талош карда, бо ҳар роҳу восита барои пойдории беҳтарин дастовардҳои сиёсиву фарҳангии ҳамдигар мусоидат намудаанд.

Дар суханони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон уфуқҳои тоза ва умедҳои дилгармкунандаи муносибатҳои се давлат дурахшон гардидаанд: «Кишварҳо ва мардумони моро риштаҳои мустаҳками дӯстии танготанг, накӯҳамсоягӣ ва рушди муштарак бо ҳам мепайванданд. Комилан возеҳ аст, ки имрӯз ҳам талошҳои муштараки мо ба он равона шудаанд, ки ин таҷрибаи созандаи таърихиро пурра ба нафъи наслҳои имрӯзаву оянда истифода барем».

Воқеан, мардуми моро суннатҳои бисёрасраи дӯстӣ, ҳамсоягии нек ва эҳтироми ҷонибҳо муттаҳид месозанд. Ҳамкорӣ бо кишварҳои ҳамсоя яке аз афзалияти асосии сиёсати хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон маҳсуб мешавад. Музокироти ҷонибҳо хислати таърихӣ дошта, таконбахши рушди муносибатҳо мебошад ва барои баланд бардоштани ҳамкорӣ заминаи боэътимод фароҳам меоварад. Бо талош ва назари хайрхоҳонаи Сарварони оқилу дурбини кишварҳо эътибор ва нуфузи мардуми ин минтақа меафзояд. Муносиботи дӯстонаи се роҳбар ва се халқ робитаҳоро сифатан дигар карда, бо диди нав ва амалу рафтори наҷибона пойдевори наверо дар муносибатҳои байниҳамдигарӣ рӯйи кор меорад ва ин равандро бе шахсиятҳои бузурги таърихӣ ва нақши онҳо дар эҳёи андешаи солими давлатдорӣ ва муносибатҳои байнидавлатӣ тасаввур кардан ғайриимкон аст.

Пайванди дӯстӣ ва муносибатҳои ҳамаҷонибаи се халқи ба ҳам наздик — тоҷикону узбекон ва қирғизҳо басе саршор аз муҳаббату қадрдонӣ ва арҷгузорӣ ба ояндаи нек мебошад. Барои мардуми тоҷику узбек ва қирғиз, ки асрҳои аср паҳлуи ҳам зиндагонӣ карда, дӯстию рафоқаташон давоми таърих таҳким ёфтааст, дӯстии абадӣ байни  Сарварони се ҳамсоякишвар воқеаи бузурги таърихӣ гардид. Президенти Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон Шартномаи байни Ҷумҳурии Тоҷикистон, Ҷумҳурии Қирғизистон ва Ҷумҳурии Узбекистон дар бораи нуқтаи пайвастшавии сарҳадҳои давлатии се мамлакатро «санади таърихӣ» номида, таъкид доштанд, ки «ҳамин тавр, мо бори дигар қатъиян эълон намудем, ки аз арзишҳои сулҳ ва усулҳои ҳалли ҳамаи масъалаҳои мавҷуда аз роҳи муколама, дар руҳияи ҳусни ҳамҷаворӣ, ҳамдигарфаҳмӣ, самимият, эҳтиром ва эътимоди ҳамдигар пуштибонӣ мекунем».

Дар фурсати кӯтоҳ аз байн бардоштани мушкилоту монеаҳои мавҷуда ва ифтитоҳи гузаргоҳҳои сарҳадӣ баёнгари иродаи сиёсии Роҳбарон дар амри барқарор намудани ҳамгироиву ҳамзистии се халқи бародар буда, ба рушди муносибатҳо такони нав бахшид.  Мардумони ба ҳам дӯсти минтақа рӯйдоди муҳимро бо ташаббус ва ғамхорию дӯстии Сарварон дарёфтанд. Ба имзо расидани  Шартнома миёни Ҷумҳурии Тоҷикистон, Ҷумҳурии Қирғизистон ва Ҷумҳурии Узбекистон дар бораи нуқтаи пайвастшавии сарҳадҳои давлатии се кишвар ва Эъломияи Хуҷанд доир ба дӯстии абадӣ санадҳои муҳимми таърихӣ маҳсуб мешаванд.

Ҳарфҳои пурҳикмати Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, ки бо итминон изҳор намуданд:  «мо дар якҷоягӣ, бо дастгирии доимии мардумонамон дар ин ҷода ба дастовардҳои бузург ноил хоҳем гашт», мавриди истиқболи гарми тамоми тоҷикону узбекон ва қирғизҳо қарор гирифтанд. Ин бозгӯи дар сатҳи баланд баргузор гардидани вохӯрии се Президенти давлатҳои Осиёи Марказӣ буда, дар таҳкими дӯстию бародарӣ ва ҳусни ҳамҷаворӣ дар минтақаи Осиёи Марказӣ мақоми шоиста дорад.

Сарварони соҳибхиради Тоҷикистон, Узбекистон ва Қирғизистон бо ҳаракати бузурги таърихӣ ва бо шуҷоати азими фарҳангӣ исбот карданд, ки онҳо ҳамчун роҳбаладони мардуми ин сарзамин тамоми қудрат ва имконияти эҷодиву созандагии халқҳои тоҷику узбек ва қирғизро барои бунёди ояндаи дурахшон равона намуда, саҳифаи нави дӯстиву ҳамкории ин се миллати бузургро кашф намудаанд. Вобаста ба ин, Президенти Ҷумҳурии Қирғизистон муҳтарам Садир Жапаров таъкид дошт, ки «ҳамгироии минтақавӣ дар ҳолати рушди фаъол идома дорад ва таҳкими ҳамкорӣ дар ҳамаи соҳаҳои калидӣ рушди устувор ва шукуфоии Осиёи Марказӣ хоҳад буд».

Сарони давлатҳо аз зумраи сарсупурдагони миллати худ мебошанд, ки ба нақш ва ҷойгоҳи таърихи халқҳояшон дар ҳаёти сиёсиву иҷтимоию фарҳанги ҳамдигарӣ ва дӯстию рафоқати дахлнопазирӣ назар кардаанд. Раванди минбаъдаи равобити дӯстонаи се Сарвар нишон дод, ки давлатҳо бо такя ба дӯстии шикастнопазири се халқи як минтақаи ҷуғрофӣ ва анъанаҳои неки хешутабории онҳо ба ояндаи нек ва дурахшони муносибатҳои байнидавлатӣ боварии комил доранд. Президенти Ҷумҳурии Узбекистон низ дар навбати худ аз пазироии гарми тоҷикон ва натиҷаҳои бадастомада изҳори қаноатмандӣ намуда, гуфт: «Мо Шартномаи таърихиро дар бораи нуқтаи пайвастшавии сарҳадҳои давлатии се кишвар имзо кардем. Сарҳадҳо минбаъд хати бародарӣ, фазои имконияти нав, созандагию ҳамгироӣ мебошанд. Халқҳои мо як сарзамини муқаддас, як дин, як тақдир, як ташвиш ва шодӣ, орзую умед доранд. Акнун вазифаи мо ин аст, ки ин сарзамини зебоманзарро якҷоя ба зиндагии шоиста ва хушбахтонаи наслҳои имрӯзу оянда табдил диҳем».

Сарварон бо таҳаммул барои оянда пайроҳа ва роҳи васеи ҳамдигарфаҳмию ҳамкориро кушода, дар ҳама ҳолат дурандешӣ ва хирадмандии сиёсӣ нишон доданд, ки натиҷаи назаррас ба бор овард. Ин воқеа барои халқҳои ҳар се давлат шодиву сурури беандоза зам намуд. Натиҷаҳои бадастомада бори дигар шахсияти таърихии нотакрор, дурандеш, хирадманд, таҳаммулпазир ва ба ояндаи нек боварӣ доштани се Сарварро исбот намуд.

Се фарзанди фарзона, се абармарди замон ва се хирадманд дар як лаҳзаи таърихӣ ба таҳким ва ташаккули дӯстии се халқи бародар — тоҷикону узбекон ва қирғизҳо мусоидат намудаанд. Се сиёсатмадору хирадсолори се давлат ҳамеша барои ҳусни тафоҳум, бо ҳар роҳу восита барои пойдории беҳтарин дастовардҳои сиёсиву фарҳангии ҳамдигар саъй ва талош кардаанд.

Таърихе, ки реша ба замонҳои мозӣ дорад ва вақте ин таърихро ба чашми ибрат менигарем, мебинем, ки беҳтарин ва хушбахттарин даврон дар ин муносибатҳо ҳамон давроне будаанд, ки халқҳо дар сулҳу дӯстӣ ва меҳрубониву хайрхоҳӣ дар канори ҳамдигар зистаанд. На танҳо таърихи халқҳо, балки таърихи илму фарҳанг, таърихи муносибатҳои дӯстонаи бузургони гузаштаи ин се халқ низ намунаи ибрат ва пандомӯзи имрӯзиён аст. Дӯстии абадии се халқ барои ҳар қавму миллати дигари дунё намунаи ибрат ба шумор меравад. Ин се халқи бародарро таърих, тамаддун ва сарнавишти бо ҳам муштараку мушобеҳ мепайвандад. Имрӯз низ ин таомули инсондӯстона идома дорад.

Ҳоло ҳама орзуву ормони халқҳо амалӣ мешавад. Бо саъйю талоши сарварони оқилу дурбини се кишвар робитаҳои таърихии тоҷикону қирғизҳо ва узбекон барқарор ва густариш ёфт. Ба ин тартиб, агарчанде халқҳо дар замонҳои гуногун ташаккул ёфта, забони онҳо ба гурӯҳҳои мухталиф тааллуқ дошта бошад ҳам, тақдири таърихии ин халқҳо ва маданияти онҳо пайвандҳои ногусастанӣ доранд.

Тоҷикону узбекон ва қирғизҳо халқҳое ҳастанд, ки дар як ҳавзаи маданиву сиёсии Осиёи Миёна умр ба сар мебаранд. Таърихи халқи тоҷику узбек ва қирғиз ба ҳам наздику шабеҳ буда, рушди он дар як сарзамин ба вуҷуд омадааст. Ташаккули онҳо дар асоси умумии нажодӣ ва ҳамзистии мусолиҳатомези халқҳо ва қабилаҳо қарор гирифта, бо ҳамдигар алоқаи хеле қарин доранд. Ин се халқи бо ҳам наздикро робитаҳои хешовандӣ, фарҳангӣ, динӣ ва суннатӣ муттаҳид месозанд. Суннату анъанаҳо, расму оинҳо ба якдигар шабоҳат доранд.

Дар таърихи халқу миллатҳо ва муносибатҳои байнидавлатии онҳо рӯйдоду воқеаҳои муҳимме ба вуқуъ мепайванданд, ки дар равобити минбаъда тақдирсоз, муайянкунанда ва калидӣ арзёбӣ мегарданд. Ин воқеаву рӯйдодҳо ҳолати мавҷудаи муносибатҳоро сифатан дигар карда, бо андеша, диди нав ва амалу рафтори наҷибона пойдевори наверо дар муносибатҳои байниҳамдигарӣ рӯйи кор меоранд. Ин се халқ дар тараққиёти тамаддуни умумиинсонии мардумони Осиёи Миёна саҳми бузург гузоштаанд. Онҳо дар сари суфраи маърифату маданият бо ҳамдастиву ҳамдилӣ ва ҳамфикриву заковати некандешӣ осори ҳайратангези моддӣ ва маънавӣ офарида, ба ҷаҳониён муаррифӣ намуда, халқу миллати худро машҳури дунё гардонидаанд. Ин дӯстии таърихан қадим ва моҳиятан бузург намунаи дурахшони садоқат ва муҳаббати халқҳо маҳсуб мешавад.

Дар таҳким ва ташаккули дӯстии се халқи бародар арбобони барҷастаи сиёсат, намояндагони илму адаб ва санъат нақши шоиста бозидаанд. Сиёсатмадорону хирадсолорон ҳамеша, дар ҳар давру замон, барои ҳусни тафоҳум саъйю талош карда, бо ҳар роҳу восита барои пойдории беҳтарин суннатҳову дастовардҳои маданӣ ва маишии ҳамдигар мусоидат намудаанд.

Миллатҳо, ки дар баробари ҳифзи асолату вижагиҳои миллии худ ҳамзамон бо дигар миллатҳо умумияту қаробати фарҳангӣ ва таърихӣ доранд, дар ҷаҳон кам нестанд, аммо мисли миллатҳои тоҷику узбеку қирғиз кам метавон миллатеро вохӯрд, ки аз лиҳози равониву ахлоқӣ, урфу одату анъана ва шеваи зиндагӣ ба ҳам шабоҳат дошта бошанд. Чунин муносибат ва пайванду робитаҳои наҷиб барои рушди маданият, адабиёт ва санъати се халқ заминаи мусоиди фарҳангиву иҷтимоӣ фароҳам сохта, дар байни беҳтарин намояндагони огоҳу ориф ва бедору шарифи онҳо дӯстию рафоқат ва ҳамфикрию ҳамкории муносиб ба вуҷуд овардааст.

Расул МАҶИДЗОДА,
номзади илми филология

АКС: АМИТ «Ховар»