Сиёсати сулҳҷӯёнаи Пешвои миллат – заминаи стратегии густариши муносибатҳои Тоҷикистон, Узбекистон ва Қирғизистон

ДУШАНБЕ, 03.04.2025 /АМИТ «Ховар»/. Ҷумҳурии Тоҷикистон баъди ба даст овардани Истиқлоли давлатӣ бо амалӣ гардидани сиёсати хирадмандонаи Пешвои миллат дар самти татбиқи сиёсати минтақавӣ бо Ҷумҳурии Узбекистон ва Ҷумҳурии Қирғизистон ҳамкории густурда менамояд.

Муносибатҳои дипломатие, ки байни Ҷумҳурии Тоҷикистон ва ҷумҳуриҳои Узбекистону Қирғизистон барқарор шудаанд,  муносибатҳои таърихӣ, фарҳангӣ, эътимоду боварӣ ва  муносибатҳои иқтисодиро байни кишварҳои бо ҳам дӯсту ҳамсарҳад мепайванданд. Давоми асрҳо халқҳои ин кишварҳо ҳамкорӣ намуда, мероси муштараке офаридаанд, ки то имрӯз аҳаммияти худро нигоҳ медорад. Имрӯз ин мероси таърихӣ барои рушди ҳамкории иқтисодӣ ва фарҳангӣ муҳим боқӣ мемонад. Ҷумҳуриҳои Тоҷикистон, Узбекистон ва Қирғизистон кӯшиш доранд, ки тавассути барномаҳои муштарак дар соҳаи илм, фарҳанг ва сайёҳӣ риштаҳои таърихиро боз ҳам мустаҳкам намоянд.

Таҳкими сулҳ ва ҳампаймонӣ дар меҳвари сиёсати Пешвои миллат

Дар масири чунин ҳамкории густурдаи минтақавӣ байни Ҷумҳурии Тоҷикистон, Ҷумҳурии Узбекистон ва Ҷумҳурии Қирғизистон 31 марти соли равон дар шаҳри Хуҷанди бостонӣ мулоқоти сеҷонибаи сарони давлатҳои Тоҷикистон, Қирғизистон ва Узбекистон баргузор шуд. Музокироти сеҷонибаи Президентҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, Ҷумҳурии Узбекистон муҳтарам Шавкат Мирзиёев ва Ҷумҳурии Қирғизистон муҳтарам Садир Жапаров рӯйдоди муҳимми таърихӣ ба шумор меравад.

Дар пасманзари ин музокирот санадҳои муҳимми таърихӣ – Шартнома миёни Ҷумҳурии Тоҷикистон, Ҷумҳурии Қирғизистон ва Ҷумҳурии Узбекистон дар бораи нуқтаи пайвастшавии сарҳадҳои давлатии се кишвар ва Эъломияи Хуҷанд доир ба дӯстии абадӣ дар фазои тантанавӣ аз ҷониби сарони давлатҳо – муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, муҳтарам Садир Жапаров ва муҳтарам Шавкат Мирзиёев ба имзо расид.

Муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон таъкид намуданд, ки «кишварҳо ва мардумони моро риштаҳои қавии дӯстии бисёрсола, накуҳамсоягӣ ва рушди муштарак бо ҳам мепайванданд. Мо дар Тоҷикистон ба муносибатҳо бо Қирғизистон ва Узбекистон, ки бар пояҳои накуҳамсоягӣ, баробарҳуқуқӣ, эҳтиром ва бо назардошти манфиатҳои ҳамдигар асос ёфтаанд, баҳои баланд медиҳем». Ҳамчунин дар идома Сарвари давлати мо рушди ҳамаҷонибаи муносибатҳои се кишварро «яке аз самтҳои афзалиятноки сиёсати хориҷии Тоҷикистон» номиданд.

Дар фарҷоми суханронӣ Роҳбари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон изҳори итминон намуданд, ки натиҷаҳои мулоқоти роҳбарони се кишвари ҳамсоя «ба таҳкими минбаъдаи дӯстӣ, муносибатҳои накуҳамсоягӣ, ҳамдигарфаҳмӣ, эҳтиром ва эътимоди мутақобил, инчунин ҳамкории созандаву муассир миёни кишварҳоямон ва мардумони бародар мусоидат менамоянд».

Ба ҳам омадани сарони давлатҳои ҳамсоя дар шаҳри Хуҷанди бостонӣ бо мақсади ҳалли масъалаҳои минтақа, густариши равобити иқтисодию иҷтимоӣ ва фарҳангию амниятӣ, инчунин ҳамзистии осоиштаи халқҳои тоҷик, узбек ва қирғиз ба заҳмату талошҳо ва сиёсати сулҳҷӯёнаи Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон пайванди амиқ дошта, ба таҳкими сулҳи абад дар минтақа, махсусан ҳамсоякишварҳои мо нигаронида шудааст.

Тақвияти ҳамкории Ҷумҳурии Тоҷикистон бо Ҷумҳурии Узбекистон

Ҷумҳурии Узбекистон яке аз шарикони муҳимми стратегии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар минтақа ба шумор рафта, бо ин кишвари дӯсту ҳамсоя муносибатҳо дар бахшҳои гуногуни ҳаёти ҷомеа дар даҳсолаи охир бо суръати баланд рушд ёфтаанд. Ин аст, ки дар ин ҷода даҳҳо созишномаву протоколҳо ва аҳдҳои гуногунҷанба ба тасвиб расонида шуда, мавриди иҷро қарор доранд.

Ҳамчунин ба густариши ҳамкории фарҳангиву гуманитарӣ бо ин кишвар таваҷҷуҳи хосса зоҳир шуда, дар бахшҳои гуногун конфронсҳои илмӣ-амалӣ, форумҳо, фестивалҳо, симпозиумҳо ва мулоқоти зиёиёни эҷодкор баргузор гардидаанд.

Марҳилаи нави тақвияти ҳамкории Ҷумҳурии Тоҷикистон бо Ҷумҳурии Узбекистонро сафари давлатии Президенти Ҷумҳурии Узбекистон муҳтарам Шавкат Мирзиёев ҷиҳати анҷом додани мулоқоту музокироти сеҷонибаи сарони давлатҳои Тоҷикистон, Қирғизистон ва Узбекистон, иштирок дар ҷашни Наврӯзи байналмилалӣ ва дигар чорабиниҳои муштарак ба Ҷумҳурии Тоҷикистон 31 марти соли 2025 ташкил менамояд.

Дар ин раванд 31 март дар шаҳри Хуҷанд мулоқоти Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо Президенти Ҷумҳурии Узбекистон муҳтарам Шавкат Мирзиёев баргузор гардид.

Бояд иброз намуд, ки рӯйдоди муҳим дар ин муддат зимни сафари Президенти Ҷумҳурии Узбекистон муҳтарам Шавкат Мирзиёев ба Ҷумҳурии Тоҷикистон ва анҷом додани мулоқоти хоссаи сарони давлатҳои Тоҷикистону Узбекистон, ки дар фазои дӯстию бародарӣ ҷараён гирифт, ба имзо расидан ва мубодилаи санади муҳимми таърихӣ – Протоколи мубодилаи Тасдиқномаҳои Аҳднома миёни Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Ҷумҳурии Узбекистон дар бораи муносибатҳои ҳампаймонӣ ба шумор меравад. Ин санад дар ҳузури сарони давлатҳо аз ҷониби вазирони корҳои хориҷии ду кишвар ба имзо расид.

Марҳилаи нави бунёдӣ ва таърихии ҳамкории Ҷумҳурии Тоҷикистон бо Ҷумҳурии Қирғизистон

Марҳилаи нави бунёдӣ ва таърихии ҳамкории Ҷумҳурии Тоҷикистон бо Ҷумҳурии Қирғизистон бевосита аз сафари навбатии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Ҷумҳурии Қирғизистон 12-13 марти соли 2025 оғоз гардид.

Дар пайванд бо ҳампаймониву дӯстӣ ва шарикии ҳамешагӣ зимни сафари давлатии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Ҷумҳурии Қирғизистон 13 марти соли 2025 санадҳои муҳимми таърихиву бунёдӣ барои рушди соҳаҳои гуногуни ҳаёти давлативу ҷамъиятӣ барои Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Ҷумҳурии Қирғизистон ба тасвиб расонида шуданд. Аз ҷумла, аз ҷониби муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва муҳтарам Садир Жапаров Изҳороти муштарак доир ба таҳкими минбаъдаи дӯстӣ ва ҳамсоягии наку ва Шартнома миёни Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Ҷумҳурии Қирғизистон дар бораи сарҳади давлатӣ ба имзо расид.

Ҳамчунин 31 марти соли равон Президенти Ҷумҳурии Қирғизистон муҳтарам Садир Жапаров ҷиҳати иштирок дар тантанаҳои идонаи Наврӯзи байналмилалӣ ва дигар чорабиниҳои муштарак ба шаҳри Хуҷанди вилояти Суғд ташриф оварданд, ки дар ин зимн, тавсеаи нави ҳамкорӣ бо тасдиқи ҳуҷҷатҳои муҳимми таърихӣ ба вуқуъ пайваст.

Аз ҷумла, дар ҳошияи сафари Президенти Ҷумҳурии Қирғизистон ба Ҷумҳурии Тоҷикистон мулоқоти хоссаи сарони давлатҳои Тоҷикистону Қирғизистон доир шуда, чунин санадҳои таърихӣ ба тасвиб расонида шуданд:

– Протоколи мубодилаи Тасдиқномаҳои Шартнома миёни Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Ҷумҳурии Қирғизистон дар бораи сарҳади давлатии Тоҷикистону Қирғизистон;

– Созишномаи байниҳукуматӣ «Дар бораи таъмини дастрасӣ ба объектҳои хоҷагии об ва энергетикӣ»;

– Созишномаи байниҳукуматӣ «Дар бораи сохтмон ва истифодабарии роҳҳои мошингард, ободонӣ ва истифодаи чорроҳаи мошингард».

Санадҳои мазкур аз ҷониби муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва муҳтарам Садир Жапаров ба имзо расиданд, ки бори дигар ташаббускорию пешсафии кишвари моро дар масири сулҳу осоиштагӣ ва ҳамдигарфаҳмиву рафоқат бо ҳамсоякишварҳо бозгӯ менамоянд.

Инсондӯстӣ, ҳамбастагӣ ва ризоият – унсурҳои меҳварии ҷашни байналмилалии Наврӯз

Ҷашни Наврӯз, ки рамзи эҳё, ҳамбастагӣ ва меҳру муҳаббат ба инсоният аст, дар фазои сулҳу субот таҷлил гардид. Наврӯзи имсола бо шаҳомату таҷаллӣ ва ҳаводиси таърихии он барои халқу миллатҳои Осиёи Марказӣ, махсусан ҷумҳуриҳои Тоҷикистон, Қирғизистон ва Узбекистон махсусияти хоссаро дар худ таҷассум намуд. Чунки ин ҷашни қадимӣ дар шаҳри Хуҷанди бостон 31 марти соли 2025 бо иштироки муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, муҳтарам Садир Жапаров ва муҳтарам Шавкат Мирзиёев дар варзишгоҳи «20-солагии Истиқлолияти Тоҷикистон» бо намоиши барномаи муштараки фарҳангии аҳли ҳунари се кишвар баргузор гардид.

Бояд иброз намуд, ки аҳаммияти хоссаи таҷлили Ҷашни байналмилалии Наврӯзи имсоларо якчанд рӯйдодҳои муҳимми таърихӣ ва имзои аҳдномаҳову созишномаҳои дӯстиву ҳампаймонӣ ташкил менамоянд. Ба имзо расидани санадҳои таърихии болозикр дар арафаи ҷашни фархундаи Наврӯзи байналмилалӣ ва фарорасии фасли эҳёи табиат бори дигар намунаи барҷаста ва далели гӯёи ба принсипҳои инсондӯстӣ, ҳамдигарфаҳмӣ, эҳтирому эътимод ва накуҳамсоягӣ асос ёфтани сиёсати инсонмеҳварии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон мебошанд.

Пешвои муаззами миллат зимни суханронӣ дар барномаи фарҳангӣ ба ифтихори Ҷашни байналмилалии Наврӯз 31 марти соли 2025 иброз доштанд, ки «басе рамзист, ки вохӯрии мо дар айёми ҷашни Наврӯзи пуршукуҳ – намоди бедоршавии табиат, марҳилаи нави гардиши зиндагӣ ва боварӣ ба ояндаи беҳтар доир мешавад. Ғояву анъанаҳои тағйирнопазири Наврӯз ҳамчун ҷузъи таркибии таъриху фарҳанги мо аз қаъри қарнҳо моро ба таҳкими сулҳу субот, муносибатҳои дӯстӣ ва ҳамкорӣ водор месозанд. Боиси фараҳмандист, ки мардумони мо ҳамеша барои ҳифзу ғанӣ гардонидани анъанаҳои неки он – бародарӣ, ризоият, ҳамдилӣ саъю талош карда, онҳоро то ба рӯзҳои мо расонидаанд. Ин ҷашн давоми асрҳои зиёд барои таҳкими ғояҳои олии башардӯстӣ, фазои эҳтироми муштарак ва созгорӣ хизмат менамояд».

Ҳамчунин дар маросими ҷашни Наврӯзи байналмилалӣ Президенти Ҷумҳурии Қирғизистон муҳтарам Садир Жапаров иброз дошт, ки «дӯстии мо- се кишвари ҳамсоя ба монанди он се дарахтони як боғ мебошад, ки чӣ қадаре наздик бошанд, реша давонда, заминро мустаҳкам месозанд, дар мавсими баҳорон авҷи тоза гирифта, минбаъд меваҳои хубу ширин ба бор меоранд».

Президенти Ҷумҳурии Узбекистон муҳтарам Шавкат Мирзиёев изҳор намуд, ки «хати марзҳо, ки кишварҳои моро мепайвандад, инҳо хатҳои дӯстиву ҳамсоядорӣ, ҳамдигарфаҳмӣ ва ҳамкории мутақобили судманд мебошанд».

Ҳамин тариқ, Наврӯз фарогири таърихи гузаштаву имрӯзаи миллати тоҷик буда, ҷавҳари аслии он гузариш ба фасли нави зиндагӣ, дӯстиву муҳаббат, шодиву хурсандӣ ва амалишавии орзуҳо мебошад.

Ҳамчунин ба созиш омадан, бо ризоият ва дар фазои эҳтироми тарафайн ҳал намудани мушкилоти ҷойдошта низ аз суннатҳои деринаи Наврӯзи бостонӣ маҳсуб шуда, бо ин амали нек умед аст, ки муносибатҳои байнидавлатии ҷумҳуриҳои Тоҷикистон, Узбекистон ва Қирғизистон дар пешбурди умури давлатдорӣ бар пояи эътимоду боварии ҷонибҳо рушду густариш меёбанд.

Эмомалӣ НАСРИДДИНЗОДА,
 доктори илмҳои ҳуқуқшиносӣ, профессор