Суханронии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ДСРТ

Суханронии ПрезидентиҶумҳурии  ТоҷикистонЭмомалӣ  Раҳмон  дармаҷлиси ботантана  ба  муносибати 15 – солагии ташкили  Донишгоҳиславянии  Русия ва  Тоҷикистонш.Душанбе, 16 сентябри  с.2011Мӯҳтарам муаллимон ва  донишҷӯёни  Донишгоҳ!Меҳмонони  азиз!Хонумҳо ва  ҷанобон!Ба  ман  ҳаловати  хоса  мебахшад,  ҳамаи  онҳоеро, ки ба Донишгоҳи  славянии  Русия  ва  Тоҷикистон иртибот  доранд, бо санаи ҷашнии  таърихи ҷавон – понздаҳсолагии таъсис ёфтанаш муборакбод  намоям. Ҷолиби  диққат  аст, ки  ин  сана  ба  даврае  рост  меояд, ки мо  ҳанӯз  ҳам  таҳти  таассуроти  фаромӯшнашавандаи  тантанаҳо  ба  ифтихори ҷашни пуршарафи таърихи  имрӯзаи Тоҷикистон  — 20 солагии истиқлолияти  давлатиамон  қарор  дорем.Ду  даҳсолаи  гузаштаи  рушди  мустақилона  барои  кишварамон давраи  бунёдкорӣ ва  дастовардҳо  дар  ҳамаи  соҳаҳои  ҳаёт гардиданд. Мо аз  ин  нуқтаи  назар  таъсисёбӣ ва барқароршавии Донишгоҳи  славянии  Русия   ва Тоҷикистонро  ҳамчун  яке  аз омилҳои   асосии системаи муосири  таҳсилоти   олии  касбии  Тоҷикистон  бо асоси  комил  метавонем ба  самараҳои бебаҳои  истиқлолияти  миллиамон  нисбат  диҳем.Мақоми  давлати  мустақил  пайдо  кардани  Тоҷикистон  нуқтаи  нави  сарҳисоби  муносибатҳои  дуҷонибаи  Тоҷикистону  Русия низ  гардид.Мамлакатҳои  мо дар  шароити  нави  давлатдорӣ  миёни  худ  муносибатҳои  дипломатӣ  барқарор  намуда,  ба  ташаккулу  рушди  муносиботи  байнидавлатӣ  дар  заминаи  нав  шурӯъ  карданд.Ҷиҳати  хоси  ин муносибатҳо, ки  дар  принсипҳои  мушорикати стратегӣ қарор  доранд,  иборат  аз бисёрҷанбагии  онҳост.Онҳо аслан ҳамаи бахшҳои  асосии  ҳамкориро, аз ҷумла  дар  бахши гуманитарӣ  низ  фаро  мегиранд, ки он  дар  системаи  умумии  равобити  байнидавлатӣ мақоми  хоса  дорад.Ҳамкории  гуманитарӣ  ҳамаи  ин солҳо ба  ҳайси  омили  муҳимтарини  нигоҳ  доштани  фазои  умумимаърифатӣ  ва афзун  намудани  анъаноти таърихии муоширати неки  байни мамлакату  халқҳоямон зуҳур  менамуд.Дар  ин  самт  таҷрибаи  бузурги  мусбати ҳамкории  давлатҳоямон андӯхта шуда, заминаи   дахлдори  шартномавию ҳуқуқӣ  фароҳам  оварда ва  механизмҳои  фаъоли  татбиқи  чунин  ҳамкорӣ  ба  миён  омаданд.Понздаҳ  соли  фаъолияти  муваффақиятноки  Донишгоҳи  славянии  Русия ва Тоҷикистон, ки  бо  ибтикори  Ҷумҳурии  Тоҷикистон  ва пуштибонии Федератсияи  Русия  таъсис ёфтааст,  намоиши  равшани  натиҷаҳои  амалии  ҳамкории   зичтарини   давлатҳоямон  мебошад. Дар  ҳамин  хел рӯзи  моҳи  сентябри  соли  1996  дар  толору  синфҳои  ин Донишкадаи  олӣ  бори  нахуст  муаллимону  донишҷӯёни  донишгоҳ вохӯрда  буданд.Аз  он  вақт  бисёр  чиз  тағйир  ёфт,  ҳаҷму  шаклҳои  фаъолияти  ин  донишкадаи  олӣ дигаргун  шуд.Вале  гунаҳое   ҳастанд, ки  ба  ҳайси ҷиҳатҳои ба  худ  хоси   Донишгоҳи  шумо  ҳамоно  боқӣ  мемонанд. Ин гунаҳо  иборат  аз  садоқат ба  кори  илму  маориф,  озодии  тафаккури  эҷодӣ,  садоқат  ба анъанот,  маҳорати  зоҳир  намудани  ҳамовозӣ  ба  талаботи  замон  ва  кор кардан ба  хотири  беҳдошти оянда мебошанд.Ман  дар  вақташ  масъалаи   ифтитоҳи  ин Донишгоҳро  ба  миён  гузошта,  ба  муваффақияти  чунин   шакли  инноватсионии  таҳсилоти  олӣ  шубҳа  надоштам. Амалия  самарабхшии   зиёди ҳамгироии  барномаю  меъёрҳои маърифатии ҳар  ду  мамлакатро  исбот  намуд.Ва  имрӯз  метавон  амали рақобатпазирии  бешубҳаи  чунин  низоми таҳсилоти  олии  касбиро, ки  ба  мушорикати  байналмилалӣ  истинод  мекунад,  ҷасурона  қайд  намуд. Мо бо дарназардошти  ҳамаи  ин  омилҳо  имрӯз  ҳам ба  равобити  зич  ва ҳамкории  самарабахш  бо  шарикони русиягиамон рағбат  дорем.Бинобар  ин,  комилан  табиист, ки  масъалаҳои густариши минбаъдаи  ҳамкориамон  дар  бахши  гуманитарӣ мавриди сӯҳбати  муфассаламон  бо Дмитрий  Анатолевич  Медведев  дар  ҷараёни  ташрифи  ба  қарибӣ ба Тоҷикистон  овардаи  ӯ қарор  доштанд.Ба  фикрам, ҳоҷати  такрор  кардан  нест, ки  чунин  ҳамкорӣ  натиҷаҳои  калон  мебахшад ва  ин  натиҷаҳо аёнанд.Аллакай  ду  сол  боз филиали Донишгоҳи давлатии Маскав  ба  номи М.В.Ломоносов дар  шаҳри  Душанбе  амал  карда ва фаъолияти таълимии  худро  суръат мебахшад. Умедворам, ки  худи  имсол  боз ду  филиали  донишкадаои  олииРусия дар  Тоҷикистон- Донишкадаи энергетики Маскав  ва  Донишгоҳи миллии тадқиқоти технологӣ ифтитоҳ  мешаванд.                                                                                                                                                       Ба  фикрам, ташкили онҳо боз як  қадами  мушаххас  на фақат  дар  боби  баланд  бардоштани  сатҳи  маорифи  мамлакат  то меъёрҳои  ҷаҳонӣ, балки ҳиссаи  воқеӣ ба  рушди  ҳамкории  самараноку  таъсирбахшамон  низ  мегардад.Дӯстони  азиз!Ҳозирони  мӯҳтарам!  Дар  асри  босуръати мо, ки тамаддуни инсоният  ба  давраи  сифатан  нави  рушди  худ – пешрафти  иттилоотӣ  қадам  мегузорад,  низоми маориф  омили  асосии  ин таҳаввулот  мегардад, ки  вазифаи  асосиаш  иборат  аз  тарбияи  мутахассисони  дараҷаи  баланд  мутобиқи  талаботи  замон  аст.Ба  ин  маъно  вай  бояд ҳамқадами  замон  буда, ва,  бештар аз  ин аз  худи  рушди ҷомеа  як  қадам  пеш  бошад, то  ба  кандашавии  риштаи  байни  сифати  маориф  ва  талаботи  ҳамеша афзудаистода  ба мутахассисони соҳаҳои  мухталифи  ҳаёти  сиёсию иқтисодии  ҷамъият  роҳ надиҳад. Аз  гуфтаҳо  бармояд, ки бояд ба мазмуни раванди таълим давра ба  давра  тағйирот  ворид  намуда,  ташкили  тамоми  низоми таҳсилот мунтазам  таҷдиди назар  шуда,  ба он доимо ислоҳот  ворид  карда шавад.Бо  фаро расидани ҳазорсолаи  нав аҳамияти масъалаи  муайян  намудани  фазои ислоҳоти  маориф  ҳар чи  равшантар  гардид.Ба  ман  муяссар  гардид, ки борҳо ва  дар  сатҳи  гуногунтарин ҷиҳати  такмили системаи мактаби олӣ як  қатор  пешниҳодҳои  инноватсионӣ  ироа  намоям. Як  қисми  онҳо  аллакай  дар  амалияи  донишкадаҳои  олӣ  ҷорӣ  гардида,  қисми  дигараш  дар  марҳилаи  тарҳрезӣ қарор  дорад. Мақсади  асосии  ҳамаи  ин  дигаргунсозиҳо якаст,  яъне  дидани  чораҳои  мушаххасу  амалӣ  бобати нав  кардани   системаи  таҳсилоти  олист, ки  авлавиятҳои он  иборат  аз  тарбияи  мутахассисони босалоҳияти  қобили  ба  масъулияти  худ  гирифтани  пешбурди  муваффақиятноки  раванди  ба фазои  рушди  устувор  баромадани  мамлакат аст.Барои  иҷрои  ин  вазифа ва  рақобатпазирӣ мутахассисони  кишвар   бояд  маҷмӯи  донишҳои  муосири  универсалии дорои  хусусияти  фундаменталиро  аз  худ  намуда,  дар  фаъолияти  касбӣ  малакаҳои  хуби  амалӣ  дошта  бошанд.Албатта,  тарбияи мутахассисони  бо маҳорату  кордон  вазифаи  басо  муракабест, ки  ҳам  вақту  ҳам  маблағро талаб  мекунад.Чунин аст воқеияти  рӯз,  бинобар ин мо,  агар  хоҳем, ки  ҳамқадами  замон  бошем, талаботи  таъмини  рушди  арзандаи  давлати  мустақиламон ва  тарбияи  чунин  кадрҳоро  мавриди таваҷҷӯҳ  қарор  дода,  ин  амрро  самти  асосии  фаъолияти  ҳамаи  донишкадаҳои олии  ҷумҳурӣ қарор  диҳем. Дар масири ин,  фикр  мекунам, ки  Вазорати  маориф  бояд  ташаккули  системаи  муайян намудани   талаботи  ҷорӣ ва  пешбинишуда ба  мутахассисони гурӯҳҳои  мухталифро  бо  дарназардошти тамоюли  пешравиҳои   сохтории  иқтисодиёт  ва  шуғл  давом  диҳад.  Ин имкон  медиҳад, ки  тарҳрезии  самарабахши  раванди  тарбияи  кадрҳо ташкил  гардад.Масъалаи  дидани  чораҳои  минбаъда  бобати  татбиқи  собиқадамонаи  принсипи  ягонагии  забонҳо дар  раванди  таълимии  мактаби  олӣ ҳамоно  муҳим  мебошад.Ба  фикрам,  зарурати зикри муфассал  дар  бораи  аҳамияти  ин   воқеият  нест. Авлавияти  омӯзиш,  истифода ва  ҳамаҷониба  васеъ  намудани  майдони  ба  кор  бурдани  забони давлатиро  касе  набояд  зери  шубҳа  гузорад. Вале  баробари  ин  ҳамаи  мо хуб  медонем, ки  рушди  мутаносиби  се  забон –  тоҷикӣ, русӣ ва  англисӣ  имрӯз  асоси  сиёсати  забони давлатамонро  ташкил  медиҳад.Дар  масири  ин  донишгоҳ бояд  сохтори  асосии   иҷрои  вазифаи  барояш табииӣ ва барои  кишвар  муҳимтарин гардад: тарбияи  муаллимони  забону  адабиёти русӣ  пайваста бо  минбаъд  мунтазам  такмил  додани  ихтисоси  онҳо. Хуб  аст, ки барои  ин дар  системаи  донишгоҳ маҳз  донишкадаи тахассусӣ вуҷуд  дорад.Вазорати  маориф бояд дар  чаҳорчӯбаи  иҷрои  ин  вазифа  масъалаи  тарбияи  муаллимони  соҳаҳои  табиатшиносию  математикаро  барои  макотиби  таҳсилоти умумии  ҷумҳурӣ бо  таълими  забони русӣ  дар  заминаи  имкониятҳои қаблан  зикршудаи Донишгоҳи славянии  Тоҷикистон ва  Русия  ҳал  намояд.Роҳи  понздаҳсолаи  барқароршавӣ  ва рушди Донишгоҳи  славянии  Русия  ва  Тоҷикистонро арзёбӣ  намуда,  бо  боварии  комил  гуфтан  мумкин  аст, ки ин  донишкадаи  олӣ ҳамчун таркиби муҳими  системаи   таҳсилоти  олии мамлакат ба  вуқуъ  омадааст.Имрӯз донишгоҳи Русия  ва  Тоҷикистон  ба  сӯи  мақсади  ба  миён  гузошташуда – табдил ёфтан ба маркази  илмию  маърифатии  сатҳи байналмилалӣ  муваффақона  пеш  меравад. Хатмкунандагони  он  дар  хадамоти   давлатӣ,  ширкатҳои  калони  ватанию  хориҷӣ,  бонкҳо ва корхонаҳои дигар бомуваффақият  кор  мекунанд. Онҳо  барои  созмонҳои  гуногуни  байналмилалӣ  заруранд,  аз  ҳисоби онҳо  нерӯи  кадрии  дипломатия ва  илму маорифи  тоҷик ва  соҳаҳои  дигари  иқтисодиёти  миллӣ  мунтазам  афзун  мегардад.Бо  вуҷуди  ин  ҳам, мо  бояд  на  аз  нигоҳи  теъдод ,  балки  аз  нигоҳи  маҳорат, на  аз  нигоҳи  шумора, балки  аз  нигоҳи  сифат  баҳо  диҳем. Хатмкунандагони  Донишгоҳ,  тавре  аз  унвони  донишкадаи  олӣ  бармеояд,  бояд шахсони  басо  маърифатнок,  ватанпарвари  кишвари  худ,  аъзои  ташаббускору  фаъоли  ҷомеа  бошанд.Дар  бораи  хусусияти хатмкунандаи  ояндаи  Донишгоҳ   сухан  карда,  наметавонам, ки  ба  ҷиҳати  тарбиявии кор  дахл  накунам. Ҳамаи  шумо  медонед, ки сабаби  вақтҳои охир  қабул  шудани  бисёр  санадҳои  қонунгузорӣ,  аз ҷумла Қонуни маълум  дар  бораи масъулияти  падару  модар  ғамхории  самимонаи  мо  дар  ҳаққи  насли  ҷавони  оянда,  дар  бораи  симои  маънавии  одамонест, ки  ояндаи  мамлакатамонро  муайян  мекунанд. Ошкоро  мегӯям, ки  дар  ин  масъала камбудиҳо  ҳастанд. Ин  камбудиҳо  на  фақат  дар  ин  ҷо,  балки  қариб дар  ҳамаи  донишкадаҳо  арзи  вуҷуд  доранд. Ва  вазифаи  ҷонии мову  шумо  иборат  аз он  аст, ки  ин  камбудиҳоро  бартараф  намуда,  коре  кунем, ки  фардо  барои  фарзандонамон  шарм  накунем.Ҳамаи  ин  маънои  онро  дорад, ки мо  набояд хотирҷам  бошем.Имрӯз  дар  назди  донишгоҳ  вазифаҳои  ҳаҷман  калоне  истодаанд, ки  фаъолияташро,  аз ҷумла бо  роҳи  ҷорӣ  намудани системаҳои  инноватсионии  таҳсилот такмил  диҳад. Имрӯз  мо санги  аввали  таҳкурсии  бинои  нави  муосири  таълимиро  мегузорем, ки  ин боз  як қадаме дар  роҳи мустаҳкам намудани  заминаи  механизми  классикии  маорифи  донишгоҳ  бо  мутахассисони  техникӣ, табиатшиносӣ ва мутахассисони  дигар  мебошад.Мо ҳамчун саҳмамон  ба  сохтмони  ин  бино  чоруним миллион  сомонӣ ҷудо  карда,  аминем, ки  вай намунаи охирини  ҳам  меморию  ва  ҳам  техника,  таҷассуми  мақсади  ҳар  муаллим  ва  ҳар  донишҷӯе  мегардад, ки  маҳз  ҳамон вазъияти  фаромӯшнашавандаю  дилхоҳи  эҷодиёту ҷасоратро  фароҳам  меорад.Мо аминем, ки  бинои нави  донишгоҳ  маркази  илҳому бо  мулоҳиза  ба даст овардани  донишҳо  мегардад.Дар  бораи  муваффақияту  нақшаҳоямон  сухан  карда,  набояд  фаромӯш  намуд, ки ҷашн  ин боз  як  сабаби  хубест барои аз нигоҳи  танқидӣ дарк  намудани  натиҷаҳои  роҳи  тайшуда.Мо  самтҳои  асосию  афзалиятноки  фаъолияти  донишгоҳро  таҳлил  намуда,  проблемаҳои мавҷударо низ  мебинем. Яке  аз  ин  проблемаҳо  масъалаи  таъминот  бо ҳайати  муаллимон  аст. Махфӣ  нест, ки  дар  ин  бахш проблемаҳои  калон  мавҷуданд.Илоҷи  ин  фақат дар  як  чиз – дар тарбияи ҳайати профессорону  муаллимон аз  ҷумлаи  хатмкунандагони  боистеъдодтарин,  дар  навбати  аввал,  хатмкунандагони  дорои  рутбаи  магистр, унвону  дараҷаҳои  дигари  илмӣ  дар  донишгоҳҳои  асосии  ватанӣ ва  хориҷист, ки  бояд  ба  ҳайси  мутахассисони  касбӣ  ба  донишкадаи  олии  худ баргарданд.Ин  фақат  яке  аз  проблемаҳоест, ки дар  донишгоҳи  Русия  ва  Тоҷикистон зиёд, вале  ҳамаи  онҳо ҳалшавандаанд. Аминам, ки  коллективи  шумо  онҳоро  ҳал  карда  метавонад. Шумо  барои  ин  ҳам  нерӯи  зарурӣ ва  ҳам  имконият  доред. Дар  хотима  мехостам, ки  ҳамаи  профессорону  муаллимон,  хамаи  донишҷӯёну  кормандони  Донишгоҳ,  хатмкунандагони  пуршарафи онро, ки дар  соҳаҳои  мухталифи  иқтисодиёти  миллӣ  ба  нафъи  мамлакати  азиз  кор  мекунанд,  бо  ин  иди  фархунда  муборакбод  намоям.Бигузор симои пуршарафи  аҷдодони  машҳури  шумо — Абӯалӣ  ибни  Сино,  Абумаҳмуди  Хуҷандӣ,  Умар Хайём,  Ал — Берунӣ  ва намояндагони  дигари  ин  зумра, ки  ҳаёти  худро  ба  хидмати илму маърифат  бахшидаанд, шуморо  баҳри  корнамоиҳои  нави  илмӣ рӯҳбаланд созад. Ба  ҳар  кадоми  шумо  саломатӣ,  беҳбудӣ,  саодат ва корнамоиҳои нав  таманно  дорам!Ташаккур барои таваҷҷӯҳатон!