З май-Рӯзи байналмилалии матбуоти озод: дар Тоҷикистон озодии сухан ва матбуот аз Конститутсия сарчашма мегирад

ДУШАНБЕ, 03.05.2017 /АМИТ «Ховар»/. 3 май дар тамоми ҷаҳон ҳамчун Рӯзи байналмилалии матбуоти озод ҷашн гирифта мешавад. Бори аввал Рӯзи байналмилалии матбуоти озод 3 майи соли 1991 дар пойтахти Намибия-шаҳри Виндҳук таҷлил ва 20 декабри соли 1993 бо қарори Созмони Милали Муттаҳид ин рӯз расман Рӯзи байналмилалии матбуоти озод эълон гардид. Пешниҳоди натиҷаҳои конфронси калонтарини (олии) ЮНЕСКО, ки соли 1991 бо номи «Мадад ва таъмин намудани озодии матбуот дар ҷаҳон» баргузор гардида буд, барои таҷлили ин ид замина фароҳам овардааст.
Ҳадаф аз таҷлили ин рӯз густариш додани гуногунандешиву озодбаёнӣ дар ҷаҳон мебошад. Ҳамасола Рӯзи байналмилалии матбуоти озод таҳти шиорҳои гуногун таҷлил карда шуда, дар ин рӯз бо иштироки доираи васеи рӯзноманигорон конфронсу семинарҳо ва дарсҳои кушод гузаронида мешаванд. Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон он аз соли 2001 ба ин сӯ пайваста таҷлил мегардад.
Ин сана махсусан ба он алоқаманд аст, ки дар ин рӯзи соли 1991 дар пойтахти Намибия- шаҳри Виндҳук намояндагони матбуоти мустақили кишварҳои Африка «Эъломияи Виндҳук»-ро қабул намуданд. Аз ҷумла, дар эъломияи мазкур омадааст, ки яке аз самтҳои асосии давлати демократӣ мавҷуд будани матбуоти мустақил ва озод аст.
Дар робита ба вазъи қонунгузории миллӣ ва озодии матбуоти даврӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон Олим Салимзода, раиси кумитаи Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба корҳои байналмилалӣ, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ва иттилоот дар суҳбат бо мухбири АМИТ «Ховар» гуфт: «Ба таври кулл метавон гуфт, ки дар Тоҷикистон барои озодии матбуот ва баёни андеша тамоми заминаҳои ҳуқуқӣ фароҳаманд. Озодии матбуот ва сухан аз моддаи 30-и Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон сарчашма гирифта, таъмин намудани онро қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи матбуоти даврӣ ва дигар воситаҳои ахбори омма», «Дар бораи иттилоотонӣ», «Дар бораи иттилоот», «Дар бораи телевизион ва радиошунавонӣ», «Дар бораи дастрасӣ бьа иттилоот», «Дар бораи ноширӣ ва полиграфӣ» ва ғайра кафолат медиҳанд. Маврид ба зикр аст, ки Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи матбуоти даврӣ ва дигар воситаҳои ахбори омма», ки яке аз қонунҳои рӯимизии кормандони ВАО аст, соли 2013 дар таҳияи нав қабул гардид. Баъд аз он ду дафъа ба он тағйиру иловаҳо ворид карда шуданд, яъне он аз нигоҳи забонӣ ва тарзу услуби баён мукаммал гардонида шуд. Қонуни мазкур тамоми паҳлӯҳои фаъолияти матбуот ва дигар ВАО-ро ба танзим дароварда, барои озодии сухан ва ҳуқуқи нашр дар ВАО замина фароҳам меорад. Воситаҳои ахбори оммаи Тоҷикистон имрӯз фаъоланд ва дар кишвар барои баланд бардоштани сатҳи огоҳии мардум дар баробари нашрияҳои давлатӣ рӯзномаву маҷаллаҳои хусусӣ низ фаъолият карда, то ҳадди имкони мавҷуда эҳтиёҷи ҷомеаро оид ба дастрасӣ ба иттилооти саривақтӣ бароварда истодаанд. Мавҷуд будани рӯзномаю маҷаллаҳои хусусӣ ва озодии баён дар ин ё он кишвар-ин худ нишондиҳандаи давлати демократӣ будани он аст»,-зикр кард Олим Салимзода.
Шариф Муллоев, мудири кафедраи матбуот ва РR-и Донишгоҳи (славянии) Россияву Тоҷикистон оид ба озодӣ ва фаъолияти матбуоти озод ва воситаҳои ахбори оммаи электронӣ чунин иброз дошт: «Озодии сухан ин рукнест, ки бояд мо аз он нагузарем ва низомест, ки бояд онро риоя кунем. Озодӣ маънои онро надорад, ки ҳарчи хоҳем, бинависему бигӯем. Дар кишвари мо барои фаъолияти матбуоти озод ва озодии сухан тамоми заминаҳои ҳуқуқӣ фароҳам оварда шудаанд, ки фаъолият доштани нашрияҳои мухталиф бозгӯкунандаи ин ҳоланд, аммо имрӯз, ки интернет бо таъсирпазирияш бисёр пеш рафтааст ва ҳар гуна матлабҳо дар он нашр мешаванд, на ҳамаи онҳо қобили қабул мебошанд, зеро онҳо ба журналистика ва озодии матбуоту нашр ҳеҷ рабте надоранд. Инро мо озодӣ гуфта наметавонем, чунки интернет ҳам бояд маҳдудиятҳои худро дошта бошад».

Шукӯҳи ДАЛЕР