Най асбоби мусиқии қадимии тоҷикон аст, ки савти онро рамзи баҳору Наврӯз медонанд

Март 26, 2025 10:00

ДУШАНБЕ, 26.03.2025. /АМИТ «Ховар»/. Най яке аз асбобҳои қадимии тоҷик буда, онро ҳунармандон бештар дар идҳои миллӣ ва хондани сурудҳои халқӣ истифода менамоянд. Дар фасли баҳор навои ин соз бештар мегардад ва мардум аз рӯи одат савти онро рамзи баҳор медонанд. Зеро оҳанги дилнишину дилписанди сози нафасии най руҳи инсонро болида, табъашро шод ва қалбашро пурфараҳ мегардонад.

Тавре дар китоби «Донишномаи фарҳанги мардуми тоҷик» (қисми якум), ки соли 2015 нашр шудааст, омадааст, найро бештар аз қамиш месозанд, вале навозандагон найи аз чўби тару тоза сохташударо истифода мебаранд. Инчунин ҳунармандон онро аз  чӯби зардолу, тут, чормағз месозанд.

Фарқи найи қамишӣ аз найи чӯбӣ он аст, ки дар найи қамишӣ танҳо  чанд мақом иҷро мешавад, вале дар найи чӯбӣ иҷрои оҳанг васеъ аст. Инчунин ин сози мусиқии нафасиро низ аз филиз месозанд. Дарозиаш 45-60 сантиметр буда, дарунаш холӣ аст. Аз як нӯг ба дарозӣ сӯрохе дорад, ки барои дамидани бод истифода мешавад. Дар танаи най 6-10 сӯрох мешавад, ки онҳо барои тағйир додани овоз ё лаҳн ба кор мераванд.

Таърихшиносон иброз медоранд, ки тасвири найнавозон дар маснуоти сафолии ёфтшуда нишони он аст, ки ин асбоби нафасии мусиқиро дар замонҳои пеш низ васеъ истифода мебурданд. Ҳайкалчаи суғдидухтари найнавоз то имрӯз боқӣ аст, ки найи амудӣ менавозад.

Ҳангоми дар ансамблҳои созӣ навохтани най маъмулан дигар созҳоро аз танбӯр, дутор, ғижжак ва ғайра мувофиқи баландии садои он ҷӯр менамоянд. Садои ҳуштакомези най нафису форам аст. Оҳангҳои «Муноҷот», «Наврӯзи Сабо» ва «Наврӯзи Аҷам» танҳо бо  най иҷро мешаванд.

Дар асрҳои пешин дар тамоми минтақаи Осиёи Марказӣ найнавозон дар ҷашн ва дигар ҳамоишҳо оҳангҳо иҷро менамуданд. Най оҳанги махсус дошта, дар алоҳидагӣ ва якҷоя бо дигар созҳо дар дастаҳои мусиқӣ навохта мешавад. Имрӯз шаклҳои най хеле тағйир кардааст, вале ҳунармандон ҳамон найи тоҷикиро  васеъ истифода мебаранд.

Мегӯянд, ки навозандаи сози най аз ҳузури дили хеш нафас берун меорад, набзи ӯ бо набзи сози най метапад ва аз ин таппишҳо дар дунёи мусиқӣ оҳанги нави ҷонбахшу руҳафзо тавлид мегардад. Таваҷҷуҳи бештар ба сози най дар олами ҳунар боиси он гардид, ки дар соҳаи найтарошӣ ҳунармандони касбӣ фаъолият намоянд.

АКС аз манбаъҳои боз

Март 26, 2025 10:00

Хабарҳои дигари ин бахш

МАСЛИҲАТИ МУТАХАССИС. Истеъмоли тарбуз дар тобистон камобшавии бадан ва баланд шудани фишори хунро пешгирӣ менамояд
Ҳайати мақомоти зиддикоррупсионии Узбекистон бо таъриху фарҳанги миллати тоҷик шинос шуд
Китоби академик Фарҳод Раҳимӣ доир ба ташаббусҳои Президенти Тоҷикистон, пиряхҳо ва иқлим ба нашр расид
Дар Маркази рушди инноватсионии илм ва технологияҳои нав системаи гармидиҳӣ насб мегардад
ТАҲСИЛОТИ ТОМАКТАБӢ. Дар ин самт кадом мушкилот ҷой доранд?
Ҷаласаи Кумитаи тадорукоти Синамоҷашнвораи дуюми байналмилалии Душанбе «Тоҷи Сомон» баргузор гардид
МАСЛИҲАТИ МУТАХАССИС. Истеъмоли ҷаъфарӣ ба биниш ва саломатии чашм муфид аст
НИШАСТИ МАТБУОТӢ. Имсол Донишкадаи давлатии санъати тасвирӣ ва дизайни Тоҷикистонро 332 донишҷӯ хатм намуд
Банаворгирии филми муштараки Тоҷикистону Узбекистон бо номи «Дурахши ахтарон: Ҷомӣ ва Навоӣ» оғоз ёфт
«ПЕШВО, ҲИЗБ, МИЛЛАТ». Бахшида ба 30-солагии таъсиси ҲХДТ андешаҳои шахсиятҳои шинохтаи дунё ба нашр расид
НИШАСТИ МАТБУОТӢ. Донишҷӯёни Консерваторияи миллӣ дар озмунҳои байналмилалӣ ҷойҳои намоёнро гирифтанд
Дар муассисаҳои илмию таҳқиқотии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон 8 озмоишгоҳи нав ба истифода дода шуд