Най асбоби мусиқии қадимии тоҷикон аст, ки савти онро рамзи баҳору Наврӯз медонанд

Март 26, 2025 10:00

ДУШАНБЕ, 26.03.2025. /АМИТ «Ховар»/. Най яке аз асбобҳои қадимии тоҷик буда, онро ҳунармандон бештар дар идҳои миллӣ ва хондани сурудҳои халқӣ истифода менамоянд. Дар фасли баҳор навои ин соз бештар мегардад ва мардум аз рӯи одат савти онро рамзи баҳор медонанд. Зеро оҳанги дилнишину дилписанди сози нафасии най руҳи инсонро болида, табъашро шод ва қалбашро пурфараҳ мегардонад.

Тавре дар китоби «Донишномаи фарҳанги мардуми тоҷик» (қисми якум), ки соли 2015 нашр шудааст, омадааст, найро бештар аз қамиш месозанд, вале навозандагон найи аз чўби тару тоза сохташударо истифода мебаранд. Инчунин ҳунармандон онро аз  чӯби зардолу, тут, чормағз месозанд.

Фарқи найи қамишӣ аз найи чӯбӣ он аст, ки дар найи қамишӣ танҳо  чанд мақом иҷро мешавад, вале дар найи чӯбӣ иҷрои оҳанг васеъ аст. Инчунин ин сози мусиқии нафасиро низ аз филиз месозанд. Дарозиаш 45-60 сантиметр буда, дарунаш холӣ аст. Аз як нӯг ба дарозӣ сӯрохе дорад, ки барои дамидани бод истифода мешавад. Дар танаи най 6-10 сӯрох мешавад, ки онҳо барои тағйир додани овоз ё лаҳн ба кор мераванд.

Таърихшиносон иброз медоранд, ки тасвири найнавозон дар маснуоти сафолии ёфтшуда нишони он аст, ки ин асбоби нафасии мусиқиро дар замонҳои пеш низ васеъ истифода мебурданд. Ҳайкалчаи суғдидухтари найнавоз то имрӯз боқӣ аст, ки найи амудӣ менавозад.

Ҳангоми дар ансамблҳои созӣ навохтани най маъмулан дигар созҳоро аз танбӯр, дутор, ғижжак ва ғайра мувофиқи баландии садои он ҷӯр менамоянд. Садои ҳуштакомези най нафису форам аст. Оҳангҳои «Муноҷот», «Наврӯзи Сабо» ва «Наврӯзи Аҷам» танҳо бо  най иҷро мешаванд.

Дар асрҳои пешин дар тамоми минтақаи Осиёи Марказӣ найнавозон дар ҷашн ва дигар ҳамоишҳо оҳангҳо иҷро менамуданд. Най оҳанги махсус дошта, дар алоҳидагӣ ва якҷоя бо дигар созҳо дар дастаҳои мусиқӣ навохта мешавад. Имрӯз шаклҳои най хеле тағйир кардааст, вале ҳунармандон ҳамон найи тоҷикиро  васеъ истифода мебаранд.

Мегӯянд, ки навозандаи сози най аз ҳузури дили хеш нафас берун меорад, набзи ӯ бо набзи сози най метапад ва аз ин таппишҳо дар дунёи мусиқӣ оҳанги нави ҷонбахшу руҳафзо тавлид мегардад. Таваҷҷуҳи бештар ба сози най дар олами ҳунар боиси он гардид, ки дар соҳаи найтарошӣ ҳунармандони касбӣ фаъолият намоянд.

АКС аз манбаъҳои боз

Март 26, 2025 10:00

Хабарҳои дигари ин бахш

МАСЛИҲАТИ МУТАХАССИС. Хӯрдани анҷир хавфи бемории дилро кам менамояд
ИМРӮЗ — РӮЗИ РӮДАКӢ. Сардафтари адабиёти тоҷику форс бо осори мондагори худ ба забону адаби мо умри ҷовидона бахшидааст
ҶОМИ ОСИЁ-2026. Дастаи мунтахаби Тоҷикистон оид ба футзал дар оғози марҳилаи интихобӣ тими Макаоро мағлуб намуд
Яхбандиҳои қадим ва нақши онҳо дар ташаккулёбии криосфера
Дар Институти астрофизика доир ба системаи офтобӣ машварат баргузор шуд
Истеъмоли хурмо узви босираро мустаҳкам намуда, пеш аз муҳлат пиршавии баданро пешгирӣ менамояд
Сокини ноҳияи Ҷайҳун Каримҷон Бутаев 50 сол боз ба анорпарварӣ машғул аст
Барои кормандони соҳаи ҳифзи муҳити зист ва ҳифзи ҳуқуқ машғулияти омӯзишӣ баргузор гардид
Китоби «Рустами Эмомалӣ – дастпарвари Мактаби давлатдории Пешвои миллат» роҳнамо барои ҷавонони Тоҷикистон аст
«ШОҲНОМА» — БУЗУРГТАРИН ҲАМОСАИ МИЛЛӢ. Ин асар шоҳкории беназири сатҳи ҷаҳонӣ эътироф гардидааст
Аз қалъаи Бибихонуми шаҳри Бохтар бозёфтҳои давраҳои таърихӣ кашф карда шуданд
21 СЕНТЯБР — РӮЗИ БАЙНАЛМИЛАЛИИ СУЛҲ. Тоҷикистон дар роҳи таҳкими сулҳ ва амният дар ҷаҳон пешсаф аст