МАСЛИҲАТ БА ДОВТАЛАБ. Барои дуруст интихоб намудани касб чӣ бояд кард?

ДУШАНБЕ, 29.03.2025. /АМИТ «Ховар»/. Даври якум (асосӣ)-и бақайдгирии довталабон барои иштирок дар имтиҳонҳои марказонидаи дохилшавӣ ба муассисаҳои таълимии таҳсилоти миёна ва олии касбӣ (ИМД) аз 1 март то 30 апрел идома меёбад. Тибқи тартиби муқарраргардида, Маркази миллии тестии назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон (Марказ) даври якуми бақайдгирии (номнависии) довталабонро барои иштирок дар имтиҳонҳои марказонидаи дохилшавӣ амалӣ менамояд, иттилоъ медиҳад АМИТ «Ховар» бо истинод ба ин марказ.

Бо ин мақсад Маркази миллии тестӣ падару модаронро даъват намудааст, ки аз интихобҳои фарзандонашон ҳангоми бақайдгирӣ ва моҳияти онҳо, бахусус аз комбинатсияҳои ихтисосҳо, муассисаҳои таълимӣ, шакл ва намуди таҳсил бояд огоҳии кофӣ дошта бошанд.

Ҳамзамон Марказ бо мақсади осонии кори довталабон дар интихоби ихтисосҳо барномаи «Интихоби ихтисос»-ро низ таҳия ва дар сомонаи худ ҷойгир намудааст. Барномаи «Интихоби ихтисос» дар ду шакл: (1)  мобилӣ – барои истифода дар телефонҳои ҳушманд (смартфон) ва (2) компютерӣ – барои истифода дар компютерҳо пешниҳод карда шудааст. Барномаро барои истифода дар телефонҳои ҳушманд  аз махзани интернетии Google Play ва барои истифода дар компютерҳо аз сомонаи Марказ боргирӣ кардан мумкин аст.

Хотиррасон менамоем, ки довталабон дар интихоби ихтисосҳо озод буда, чун солҳои гузашта то 12 комбинатсияи ихтисоси ба худ писандро танҳо аз як гурӯҳи ихтисосҳо интихоб карда метавонанд. Довталаб дар вақти бақайдгирӣ яке аз забонҳо (русӣ ва тоҷикӣ) ва маконҳои имтиҳонсупорӣ, инчунин макони фиристодани даъватномаро ихтиёран муайян мекунад. Довталабоне, ки ихтисосҳоро аз гурӯҳҳои ихтисосҳои 2-юм (иқтисод ва география), 3-юм (филология, педагогика ва санъат) ва 4-ум (ҷомеашиносӣ ва ҳуқуқ) интихоб менамоянд, барои имтиҳон аз забони хориҷӣ яке аз забонҳои хориҷӣ – англисӣ, немисӣ, франсавӣ ё арабиро интихоб карда метавонанд.

Ба андешаи мутахассисон, ҳангоми интихоби ихтисос ё касб довталаб бояд бештар дониш ва лаёқату истеъдодашро ба назар гирад ё пеш аз интихоб бо мутахассиси он соҳа машварат намояд. Хуб андешад, ки аз ин касб чӣ мехоҳед ва аз он чиро интизор аст. Инчунин ҳар довталаб талаботи бозори меҳнатро ба касбу ихтисосҳо ақаллан барои 5-6 соли оянда бояд ба назар гирад, зеро дар мавриди кам будани талаби бозори меҳнат ба он касбу ихтисос ё нисбат ба талабот зиёд будани шумораи мутахассисони он соҳа манфиаташ ба соҳибкасб кам мерасад.

Интихоби дурусти ихтисос барои ҳар шахс муҳим ва ҳатто тақдирсоз аст, бинобар ин ба он бояд таваҷҷуҳи зиёд зоҳир намуд. Интихоби касб ва ихтисос, албатта, кори шахсии ҳар кас аст, вале ҳангоми интихоби он таҷриба ва маслиҳати падару модар ва омӯзгорро ба эътибор гирифтан ба нафъи кас хоҳад буд.

Ҳар кас бояд ихтисосеро интихоб кунад, ки ба табиату қобилияташ мувофиқ бошад. Довталаб бояд, пеш аз ҳама, олами маънавии худ − шавқу ҳавас, меҳру садоқат ба касбу ихтисос, тафаккур ва қобилияту истеъдодашро ба назар гирад. Сипас бо ихтисосҳои мавҷудае, ки майли интихоби онҳоро дорад, шинос шуда, хусусияту талаботи онҳоро фаҳмида, лаёқату дониш, тавону имкони худро ба эътибор гирифта, онро интихоб кунад. Танҳо дар ҳамин ҳолат интихоби касбу ихтисос дурусту дақиқ ва бошуурона буда метавонад.

Ихтисосҳо аз рӯйи монандию наздикии фанҳои имтиҳон ба ҳам дар 5 гурӯҳи ихтисосҳо муттаҳид гардидаанд, ки ин таснифотро Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон бо пешниҳоди Марказ тасдиқ кардааст:

1) табиӣ ва техникӣ;

2) иқтисод ва география;

3) филология, педагогика ва санъат;

4) ҷомеашиносӣ ва ҳуқуқ;

5) тиб, биология ва варзиш.

Таъкид менамоем, ки эҳтимоли рух додани амалҳои ғаразноку ваъдаҳои авомфиребонаю бардурӯғ аз ҷониби қаллобон дар бобати дохил кардани довталабон ба муассисаҳои таълимии таҳсилоти миёна ва олии касбии ҷумҳурӣ вуҷуд дорад. Бинобар ин, довталабон ва волидайну наздикони дигари онҳоро зарур аст, ки дар ин масъала ҳушёру боэҳтиёт бошанд, то ки ба доми чунин қаллобон наафтанд. Барои донишҷӯ шудан довталабон бояд танҳо бо такя ба дониш ва маҳорату малакаи худ вақту муҳлати то оғози имтиҳонҳо боқимонда ва шароиту имконияти муҳайёкардаи Марказ барои азхудкунии барномаҳои таълимии мактабиро самаранок истифода баранд. Барои омодагии ҳадафманди ҳар довталаб ба ИМД, аз ҷумла истифодаи маҷмуаи намунаи саволу масъалаҳо аз фанҳои имтиҳонӣ, ки Марказ таҳия ва нашр намудааст, ҳамчунин хизматрасонии «Худро бисанҷ» ёрӣ мерасонад.

Зарангези ЛАТИФ,
АМИТ «Ховар»

АКС: АМИТ «Ховар»