Парвиз Муҳаммадзода, муовини директори МТС: «Муносибатҳои Тоҷикистону Ӯзбекистон ҳамчун намунаи беназири ҳамкориҳои байнидавлатӣ»

ДУШАНБЕ, 08.05.2021. /АМИТ «Ховар»/. Яке аз самтҳои муҳими дӯстӣ ва шарикии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Ҷумҳурии Ӯзбекистон ҳамкории марказҳои илмӣ ва таҳлилии ду кишвар мебошад.

Андешаҳои муовини директори Маркази тадқиқоти стратегии назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, доктори илмҳои сиёсӣ Парвиз МУҲАММАДЗОДА доир ба мавзуъ манзури хонандагон мегардад.

— Имрӯз мо метавонем бо итминон тасдиқ намоем, ки ҳамкориҳои дуҷониба ва бисёрҷонибаи Тоҷикистон ва Узбакистон таҳти роҳбарии роҳбарони ду кишвар, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва мӯҳтарам Шавкат Мирзиёев хеле  афзудааст ва саҳми онҳо дар таҳкими дӯстӣ, ҳамсоягии нек ва эътимод, кушодани як саҳифаи нав дар муносибатҳои шарикии стратегии Тоҷикистону Узбекистон хеле баланд буда, ҳамзамон  нуқтаҳои нави рушдро барои тавсеаи минбаъда ва таҳкими ҳамкориҳо байни Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Ҷумҳурии Ӯзбекистон боз мекунанд.

Фикр мекунам, ҳама розӣ хоҳанд шуд, ки муносибатҳои ҳамошангшуда, ошкоро, дӯстона ва босуръат инкишофёбандаи Тоҷикистон ва Ӯзбекистон дар соҳаҳои гуногун, аз ҷумла ҳамкориҳои илмӣ ва гуманитарӣ, ба манфиатҳои муштараки ҷонибҳо ҷавобгӯ мебошанд.

Дар тӯли 30 соли истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Ҷумҳурии Ӯзбекистон, дар муносибатҳои ду кишвар воқеаҳои муҳими таърихӣ ба амал омаданд, ки дӯстии тарафайн, эҳтиром ва эътимоди баландро нишон доданд. Бо вуҷуди ин, мехостам таваҷҷӯҳи шуморо ба равандҳои дуҷониба, ки аз соли 2016 инҷониб идома доранд, таъкид намоям. Президенти Ҷумҳурии Ӯзбекистон муҳтарам Мирзиёев Шавкат Мирамонович, пас аз интихоб шуданаш ба ҳайси роҳбари давлат, фавран барои эҳёи робитаҳои анъанавии дӯстонаи байнидавлатӣ ва фарҳангӣ-таърихӣ бо давлатҳои минтақа, аз ҷумла бо  Ҷумҳурии Тоҷикистон, роҳ пеш гирифт. Аллакай дар соли 2018 ташрифҳои мутақобилаи давлатӣ сурат гирифтанд, ки дар доираи онҳо дар маҷмӯъ 53 санади дуҷониба ба имзо расид. Муҳимтарини онҳо Созишномаи шарикии стратегӣ мебошад, ки дар рафти сафари давлатии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Ҷумҳурии Ӯзбекистон  ба имзо расида, муносибатҳои ду кишварро дар тамоми соҳаҳои ҳамкорӣ ба сатҳи сифатан баланд бардоштааст.

Ҳамзамон, мо ҳамкории судманд ва муассири давлатҳоямонро дар доираи сохторҳои ҷаҳонӣ ва минтақавӣ, аз қабили СММ, СҲШ, ИДМ ва дигар ташкилотҳои ҳамгироӣ қайд менамоем.

Пешвои миллат, мӯҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо муайян кардани самтҳои асосии сиёсати хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон, дар паёмҳои солонаи худ рушди муносибатҳои минтақавиро ҳамчун самти афзалиятноки сиёсати хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон доимо таъкид мекунанд.

Мулоқоти сарони ҳукуматҳо ва роҳбарони вазорати корҳои хориҷии кишварҳои Осиёи Марказӣ, алахусус байни Тоҷикистон ва Ӯзбекистон, хусусияти доимӣ ё мунтазамро касб намуданд.

Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар Паёми худ ба Маҷлиси Олӣ дар соли 2019 аҳамияти махсуси ҳамаҷониба такмил додани муносибатҳо бо Ҷумҳурии Ӯзбекистон ва расидан ба сатҳи шарикии стратегиро қайд намуда, ин воқеаъро яке аз се рӯйдодҳои таърихии соли 2018 дар таърихи минтақаи мо арзёбӣ намуданд.

Дар робита ба ин, бо итминон метавон гуфт, ки мардуми ду кишвар аз сафари расмии қарибулвуқӯъи Президенти Узбекистон ба Ҷумҳури Тоҷикистон самимона шоданд ва ба дурнамои ҳамкориҳои минбаъдаи дуҷониба, ки ба манфиати кишварҳо ва халқҳои мо мусоидаӣ мекунад, баланд арзёбӣ менамоянд.

Бояд гуфт, ки дар муддати кӯтоҳ ҷонибҳо ба натиҷаҳои назаррас ноил гардиданд, аз ҷумла:

• Масъалаи сарҳади давлатӣ ҳал шуд;
• Фаъолияти пурраи 17 гузаргоҳҳо барқарор карда шуд;
• Робитаҳои тиҷоративу иқтисодӣ ба таври назаррас афзуд ва босуръат рушд мекунанд;
• Моҳи декабри соли 2017 тасмим гирифта шуд, ки мақоми ҳамраиси Комиссияи байниҳукуматии ҳамкории тиҷоративу иқтисодӣ, инчунин Комиссияи байниҳукуматӣ оид ба делимитатсия ва демаркатсияи сарҳади давлатӣ байни Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Ҷумҳурии Ӯзбекистон то сатҳи сарвазирҳо баланд бардошта шавад;
• Низоми бидуни раводид барои то 30 рӯз барои сафарҳои мутақобилаи шаҳрвандони ду кишвар боиси афзоиши шумораи шаҳрвандони кишварҳо, ки бо мақсади сайёҳӣ ё робитаҳои хешутаборӣ сафар мекунанд, гардид.
• Созишномаҳои дигари бадастомада аз бунёди муштараки ду НБО дар дарёи Зарафшон бо иқтидори умумии 320 МВт, таъсиси корхонаи муштараки истеҳсоли таҷҳизот аз ҷониби ширкати «Артел» -и Ӯзбекистон дар Тоҷикистон, сохтмони иншооти иҷтимоӣ дар ду кишвар ва ғ. мебошанд.
• Инчунин мехоҳам саҳм ва дастгирии Ҷумҳурии Ӯзбекистонро, ки ба Ҷумҳурии Тоҷикистон дар мубориза бо Covid — 19 мусоидат намудаааст, қайд намоям.

Бояд қайд кард, ки имрӯз муносибатҳои Тоҷикистону Узбекистон дар сатҳи бесобиқаи баланди рушд қарор доранд. Дар солҳои охир дигаргуниҳои пешрафта ба амал омаданд, ки дар маркази онҳо иродаи сиёсӣ ва эътимоди баланди мутақобилаи роҳбарони ду давлати бародар қарор доранд.

Равандҳои мусбате, ки дар муносибатҳои сиёсии дуҷониба ба амал омадаанд, ба ҳамкориҳои тиҷоративу иқтисодӣ таъсири амиқи мусбат расониданд. Мо бо қаноатмандӣ, на танҳо афзоиши мунтазами динамикаи савдои дуҷониба, балки инчунин густариши соҳаҳои ҳамкориҳои мутақобиларо низ қайд менамоем. Нишондиҳандаи ба даст овардашудаи 500 миллион доллари ИМА сатҳи ҳадди аққал аст. Мо мутмаинем, ки иқтидори воқеии ҳамкориҳои дуҷонибаи тиҷоративу иқтисодӣ бештар аст. Ҷонибҳо саъй хоҳанд кард, ки барои таҳкими ҳамкориҳои минбаъда дар ин самт тадбирҳои мушаххаси амалӣ андешанд.

Дар ин самт, Тоҷикистон ва Ӯзбекистон инчунин нақшаҳои муштаракро барои тавсеаи самтҳои ҳамкорӣ таҳия мекунанд. Таҳияи «харитаи роҳ» -и муштарак таҳия шуда истодааст, ки на танҳо дар сатҳи корхонаҳои давлатӣ ба ҳам наздик шуданро дар назар дорад, балки робитаҳои байни сохторҳои тиҷорӣ ва бахши хусусии ду кишварро амиқтар мекунад. Мо бо қаноатмандӣ қайд мекунем, ки ҳуҷҷатҳои байни кишварҳоямон, ба хусус дар соҳаи тиҷоративу иқтисодӣ, ки ба имзо расидаанд, татбиқи амалии худро ёфта истодаанд. Ва мо итминон дорем, ки татбиқи босифати онҳо қувваи тавонои пешбаранда барои густариш ва татбиқи минбаъдаи шарикии стратегии мо хоҳад шуд.

Инчунин, дар ин замина, мо диққати шуморо ба ҳамбастагии шарикӣ байни минтақаҳоямон ҷалб мекунем. Мо ҳамкориҳои минтақавиро омили асосии ҳамкориҳои минбаъдаи Тоҷикистону Узбекистон медонем, зеро он барои густариши ҳамкорҳои мустақим кумак мекунад. Ҳамин тариқ, ин шакли ҳамкорӣ ҳамчун манбаи наздикшавии мустақими на танҳо байни минтақаҳои кишварҳои мо, балки байни ду давлати дӯст дар маҷмӯъ  мебошад. Боиси хушнудист, ки ҳамкории байниминтақавӣ дорои тамоюли тақвияти минбаъда аст ва Ҷумҳурии Тоҷикистон дар навбати худ барои тавсеаи минбаъдаи чунин шакли ҳамкорӣ саъй хоҳад кард.

Воқеан, имрӯз коршиносони байналмилалӣ сатҳи баланди ҳамкориҳои дуҷонибаи Тоҷикистону Узбекистонро ба забон меоранд ва тасдиқ мекунанд. Ва мо ба чунин фаҳмиш расидем, вақте ки ҳама чиз дар байни кишварҳоямон хеле зуд ва самаранок ҳал карда мешавад. Имрӯзҳо, маҳз муносибатҳои Тоҷикистону Узбекистон дар Осиёи Марказӣ ба таври қонунӣ намунаи намунавии ҳамкориҳои байнидавлатӣ номида мешаванд.

Чунин сатҳи баланди муносибатҳои тарафайн ба туфайли эътимоди амиқ ва дӯстии таърихии халқҳои мо ба амал омадааст.

Бояд қайд кард, ки сатҳи муносибатҳои ду давлати дӯст — Тоҷикистон ва Ӯзбекистон — ба сатҳи баланди шарикии стратегӣ расидан, ки он на танҳо аҳамияти минтақавӣ, балки байналмилалӣ низ дорад. Имрӯзҳо коршиносони бисёр марказҳои таҳлилӣ ва сиёсии берун аз минтақа аллакай консепсия ва равишҳои навро ба воқеиятҳои нави Осиёи Марказӣ таҳия карда истодаанд.

Ин омилҳо нишон медиҳанд, ки маҳз ҳамкории наздик бо шартҳои баробар манфиатҳои воқеии миллии кишварҳои моро таъмин карда метавонад.

Маҳз ҳамкории созанда, истифодаи муштараки захираҳои фаровон ва беназир ва рушди муштарак метавонанд татбиқи манфиатҳои миллиро дар соҳаи сиёсат, иқтисодиёт, фарҳанг ва амният кафолат диҳанд.

Хулоса, метавон гуфт, ки мо як гузашта ва ояндаи муштарак дорем. Муҳим аст, ки риштаҳои ҳазорсолаи бародарӣ ва ҳамсоягии неки байни халқҳоямонро ҳарчониба тақвият бахшида, насли ҷавонро ба ин раванди мусбӣ фаъолтар ҷалб намоем.

Инчунин дар бораи робитаҳои амиқи халқҳои тоҷику ӯзбек ҳарф зада, мо, бешубҳа, ба дӯстии таърихӣ ва афсонавии Мавлоно Абдураҳмони Ҷомӣ ва Мир Алишери Навоӣ муроҷиат мекунем. Дӯстии онҳо ҳамчун намунаи дӯстии халқҳои мо дар тӯли асрҳои зиёд ба кор омадааст ва ба манфиати халқҳои тамоми минтақа ҳамчун намуна хизмат мекунад. Дӯстӣ ва эҷодкории онҳо дарвоқеъ сарвати маънавии мо, яке аз асосҳои ахлоқи мо мебошад. Ва мо шодем, ки имрӯз фарзандони фарзонаи халқҳои мо, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, мӯҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва Президенти Ҷумҳурии Ӯзбекистон, мӯҳтарам Шавкат Мирзиёев ин дӯстии таърихиро бомуваффақият идома дода истодаанд.

Мо мутмаин ҳастем, ки кишварҳои минтақа ва ҷаҳон метавонанд дар амалияи худ модели беназир ва намунавии ҳамкориҳои Тоҷикистону Узбекистонро дар муносибатҳои дуҷониба ва бисёрҷонибаи худ васеъ истифода баранд.

Дар охир, мехоҳам таваҷҷӯҳи шуморо ба он ҷалб намоям, ки имрӯз вақти он расидааст, ки дар бораи эълони ҳамзамони солҳои наздик,  соли Тоҷикистон дар Ӯзбекистон ва Ӯзбекистон дар Тоҷикистон ҳамчун як нуқтаи нави рушд барои тавсеа ва таҳкими минбаъдаи муносибатҳои байнидавлатии миёни кишварҳоямон фикр кунем.