ПУРСИДЕД, ҶАВОБ МЕДИҲЕМ. Бақайдгирӣ ва аз қайд баровардани шаҳрванд аз ҷойи истиқомат чӣ гуна амалӣ мегардад?

ДУШАНБЕ, 02.04.2025. /АМИТ «Ховар»/. Ҷойи истиқомат он ҷойе маҳсуб мешавад, ки шаҳрванд дар он доимӣ ё бештари вақт зиндагӣ менамояд. Масалан, хонаи истиқоматӣ, хонаи истиқоматии хизматӣ, хонаҳои махсусгардонида (хобгоҳ, хона-интернат барои шахсони яккаву танҳо, пиронсолон ва маъюбон, хонаи кӯдакон, хонаи бачагон, мактаби махсус), инчунин дигар биноҳое, ки тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба фонди манзил дохил мешаванд. Мувофиқи талаботи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба Қоидаҳои додани шиносномаи шаҳрвандии Тоҷикистон, шаҳрвандони мамлакат уҳдадоранд, ки дар ҷойи истиқомат ё маҳалли будубоши муваққатӣ дар қайд бошанд.

Дар робита ба ин мавзуъ коршиноси масоили ҳуқуқӣ Ҷамшед Мунавварзода дар суҳбат бо мо иброз дошт, ки тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон сокинони мамлакат ҳуқуқ доранд озодона ҷойи истиқомат ё маҳалли будубоши худро муайян ва ё иваз намоянд, ба истиснои ҳолатҳои пешбининамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.

Ба иттилои коршинос, бақайдгирӣ аз рӯйи ҷойи истиқомат ва маҳалли будубоши муваққатӣ аз тарафи воҳидҳои ҳудудии Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон амалӣ карда мешавад. Дар ин ҳолат шаҳрвандон аз рӯи ҷойи истиқомат ба қайд гирифта мешаванд. Масалан, шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки дар ҳудуди ҷумҳурӣ истиқомати доимӣ доранд ё аз хориҷа барои истиқомати доимӣ омадаанд ва шаҳрвандоне, ки барои истиқомати муваққатӣ ба муддати беш аз 6 моҳ, вале на зиёда аз 5 сол омадаанд, ба қайд гирифта мешаванд.

Инчунин шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрвандӣ, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон дар асоси қонун истиқомати доимӣ доранд, вазифадоранд худро дар қайди ҷойи истиқомат гузоранд.

Ҳамчунин шаҳрвандоне, ки якчанд манзили истиқоматӣ доранд, ҳуқуқ доранд ҷойи истиқомат ё будубоши худро дар яке аз онҳо интихоб намуда, ба қайд гиранд.

Барои бақайдгирӣ дар ҷойи истиқомат шаҳрванд бояд кадом ҳуҷҷатҳоро пешниҳод намояд?

Тибқи қонунгузории мамлакат, шаҳрвандоне, ки мехоҳанд худро дар ҷойи истиқомат ба қайд гузоранд, бояд:

—шиносномаҳо барои шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки ба синни 16-солагӣ расидаанд;

— шаҳодатнома дар бораи таваллуд — барои кӯдакони то 16-сола;

— шаҳодатномаи шахсияти хизматчии ҳарбӣ, маълумотномае, ки аз тарафи фармондеҳони қисмҳо ва муассисаҳои ҳарбӣ пешниҳод гардида ва бо мӯҳр тасдиқ гардидааст (барои хизматчиёни ҳарбӣ);

— гувоҳномаи истиқомати доимӣ — барои шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрвандӣ (муҳлати бақайдгирӣ набояд аз муҳлати эътибори гувоҳномаи истиқомати доимӣ зиёд бошад);

— ҳуҷҷате, ки бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳуқуқи моликият ба хонаи истиқоматиро (аз ҷумла шиносномаи техникӣ) тасдиқ мекунад.

— ордери манзили истиқоматии пешниҳодгардида;

— ордери пешниҳоди манзил дар хобгоҳ;

— қарори қувваи қонунӣ пайдонамудаи суд (дигар мақоми ваколатдор) дар бораи эътироф намудани ҳуқуқи молумулкии шахс ба хонаи истиқоматӣ;

— иқтибос аз китоби хоҷагидории маҳалли аҳолинишини дахлдор, ки вуҷуд доштани хонаи истиқоматӣ ва дар қайд будани аъзои хоҷагиро дар деҳот тасдиқ менамояд;

— дафтари ҳавлидорӣ, варақаи бақайдгирӣ (дар ҳолати набудани онҳо дафтар ва варақаи нав пур карда мешавад);

— аризаи намунаи муқарраргардида;

— дархости маъмурияти хонаи махсусгардонидашуда ё дигар биное, ки ба фонди манзил дохил мешавад;

— ҳуҷҷатҳои дигареро, ки бо дастурамали муштараки Вазорати корҳои хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ гардидаанд, пешниҳод менамоянд.

Барои аз қайд баровардан аз ҷойи истиқомат шаҳрванд бояд кадом корро анҷом диҳад?

Коршиноси масоили ҳуқуқӣ Ҷамшед Мунавварзода иброз дошт, ки тибқи қонунгузории мамлакат тағйир ёфтани ҷои зист дар асоси аризаи шаҳрванд ё дархости маъмурияти хонаи махсусгардонида ё дигар биное, ки ба фонди манзил дохил мешавад, анҷом дода мешавад. Масалан, барои истиқомати доимӣ ба хориҷи мамлакат рафтани шаҳрванд, қатъ гардидани шаҳрвандии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳангоми маҳрум кардани шахс аз ҳуқуқи истифодаи манзили истиқоматӣ, дар асоси қарори қонунии суд ошкор гардидани маълумот ва ҳуҷҷатҳои ба воқеият мувофиқатнакунандае, ки барои бақайдгирӣ асос шудаанд, инчунин амалҳои ғайриқонунии шахсони мансабдор ҳангоми ҳалли масъалаҳои бақайдгирӣ иҷро мегарданд.

Ҳамчунин дар ҳолате ки шаҳрванд вафот мекунад, дар асоси шаҳодатномаи вафот, ки бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузорӣ ба расмият дароварда шудааст ё қарори суд, ки қувваи қонунӣ пайдо намудааст, аз қайд бароварда мешавад.

Тибқи банди 64-и «Қоидаҳои додани шиносномаи шаҳрвандии Тоҷикистон» аз қайди ҷои истиқомат ё будубоши муваққатӣ баромадан дар ҳолати ҳозир шудани аризадиҳанда ё бо розигии ӯ (нусхаи аслӣ), ки ба таври нотариалӣ тасдиқ шудааст, анҷом дода мешавад.

Инчунин ҳангоми ба охир расидани муҳлати амали бақайдгирӣ дар ҷои истиқомат ё будубоши муваққатӣ шаҳрвандон аз қайд баровардашуда ҳисобида мешаванд.

Дар ҳолати аз қайд баровардан аз маҳалли будубош дар шиносномаи шаҳрванд мӯҳр бо санаи таърихи азқайдбарорӣ гузошта мешавад. Маълумот дар бораи аз қайдбарории шаҳрванд ҳамчунин ба дафтарҳои ҳавлидорӣ, варақаҳои бақайдгирӣ ва китобҳои хоҷагидорӣ ворид карда мешаванд.

Раванди бақайдгирии шарҳрвандони хориҷӣ чӣ гуна баргузор мегардад?

Ба иттилои коршиноси масоили ҳуқуқӣ Ҷамшед Мунавварзода, шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрвандӣ, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон истиқомати доимӣ доранд, вазифадоранд худро дар қайди ҷои истиқомат гузоранд. Шаҳрвандоне, ки ҷойи истиқомат ё маҳалли будубоши муваққатиро тағйир додаанд, бояд давоми 15 рӯз ба воҳидҳои ҳудудии Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои дар қайди ҷойи нави истиқомат гузоштан муроҷиат намоянд. Онҳо аз рӯи ҷойи истиқомат ба қайд гирифта мешаванд.

Вақте ки барасмиятдарории бақайдгирӣ ба вайрон намудани талаботи «Қоидаҳои додани шиносномаи шаҳрвандии Тоҷикистон», санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва созишномаҳои байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон роҳ дода шавад, бақайдгирӣ аз рӯи ҷойи истиқомат метавонад аз тарафи мақомоти дахлдор бекор карда шавад.

Шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, шаҳрвандони хориҷӣ, шахсони бешаҳрвандӣ ва шахсони мансабдор, ки Қоидаҳои мазкурро вайрон мекунанд, бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

Нисбат ба шаҳрванде, ки худро ғайриқонунӣ дар қайди ҷои истиқомат мегузорад, чӣ гуна ҷавобгарӣ пешбинӣ шудааст?

Мутобиқи муқаррароти моддаи 340-и Кодекси ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон, шаҳрванд барои сохтакории шиноснома, шаҳодатнома ё дигар ҳуҷҷатҳои расмӣ, инчунин шахсоне, ки бо мақсади ба истифода додани ҳуҷҷатҳои расмӣ барои шахси дигар омода менамоянд, ба ҷавобгарӣ кашида мешавад.

Яъне дар ҳолати исбот шудани амалҳои аз тарафи шаҳрванд бо роҳи сохтакорӣ ба қайди хонаи истиқоматӣ гирифтани худ шахс аз тарафи мақомоти дахлдор бо моддаи 340-и Кодекси ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарии ҷиноятӣ кашида мешавад.

АКС аз манбаъҳои боз