БАРНОМАИ КАБУДИРЗОРКУНӢ. Дар доираи ин барнома дар Тоҷикистон ҳудуди ду миллиард дарахт шинонида мешавад

ДУШАНБЕ, 02.10.2025 /АМИТ «Ховар»/. Дар доираи «Барномаи давлатии кабудирзоркунии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои давраи то соли 2040» дар ҷумҳурӣ ҳудуди ду миллиард дарахт шинонида шуда, мамлакат ба «Кишвари сабз» табдил дода мешавад. Ин тадбири ҳукумати Тоҷикистон ба сарсабз нигоҳ доштани як гӯшаи сайёраи Замин дар шароити равандҳои тағйирёбии иқлим мусоидат менамояд.

Дар Тоҷикистон дар се соли охир беш аз 10,9 миллион бех ниҳол шинонида мешавад

Тавре дар суҳбат ба хабарнигори АМИТ «Ховар» муовини сардори Раёсати назорати давлатии истифода ва ҳифзи олами набототу ҳайвонот ва захираҳои моҳии Кумитаи ҳифзи муҳити зисти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон Фарҳод Зарифзода иброз намуд, дар доираи Нақшаи амали Барномаи мазкур барои солҳои 2025-2027 дар ҳудуди Тоҷикистон бояд дар се соли охир беш аз 10,9 миллион бех ниҳол шинонида шавад.

Дар соли 2025 дар ҷумҳурӣ беш аз 3,9 миллион бех ниҳоли дарахтони ҳамешасабзу ороишӣ ва мевадиҳанда шинонида шуд

Танҳо дар соли 2025 дар саросари ҷумҳурӣ беш аз 3,9 миллион бех ниҳолҳои ҳамешасабзу ороишӣ ва мевадиҳанда шинонида шуд, ки ба иқлими Тоҷикистон мутобиқ буда, дар асоси пешниҳоду хулосаҳои олимони соҳаи боғу токпарварӣ шинонида шудаанд. Аз рӯи нақша, аз ҳама беш дар вилояти Суғд, зиёда аз 700 ҳазор бех ниҳол шинонида шудааст.

Технологияи ниҳолшинониро бояд риоя намуд

Ҳар сол дар шоҳроҳҳо ва талу теппаҳои мамлакат намудҳои зиёди ниҳолҳои ҳамешасабз ва сояафкан шинонида мешаванд, ки дар натиҷаи риоя накардани технологияҳои ниҳолшинонӣ миқдори зиёди онҳо намесабзанд. Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар Паём ба Маҷлиси Олӣ аз тарзи дарахтшинонӣ дар минтақаҳо интиқод карда, иброз намуданд, ки «бояд ҷой ва навъҳои дарахтро дуруст интихоб кард, то онҳо сабзанд».

Раванди тағйирёбии иқлим ба сабзиш ва наъшунамои ниҳолҳо таъсир расондааст

Фарҳод Зарифзода афзуд, ки раванди тағйирёбии иқлим ва баланд гардидани ҳарорати ҳаво дар даҳсолаи охир ба сабзиш ва наъшунамои ниҳолҳо таъсири манфӣ расонидааст. Ин аст, ки бархе аз ниҳолҳои шинонидашуда, аз таъсири ҳавои аз меъёр гарм ва бепарвоии масъулини соҳа хушк гардидаанд.

Номбурда афзуд, ки тибқи «Барномаи давлатии кабудирзоркунӣ барои давраи то соли 2040» масъулин уҳдадор шудаанд, ки дар ҳудуди шаҳру ноҳияҳо ва шаҳраку маҳаллаҳо сабзишу нигоҳубини ниҳолҳоро таъмин намоянд. Инчунин доир ба тартиби дуруст шинонидани ниҳол пешгирии аз хушкшавӣ аз ҷониби мутахассисони Кумитаи ҳифзи муҳити зисти назди Ҳукумати ҷумҳурӣ корҳои тарғиботӣ ба роҳ монда шудааст.

Нимаи дуюми моҳи ноябр мавсими тирамоҳии ниҳолшинонӣ шуруъ мегардад

Ба андешаи ҳамсуҳбати мо, дар Тоҷикистон дар ду мавсим- тирамоҳ ва баҳор ниҳол мешинонанд. Шинонидани ниҳол дар мавсими тирамоҳ вобаста аст ба вазъи боду ҳаво. Интизор меравад, ки соли равон дар мамлакат бо мусоид омадани боду ҳаво нимаи дуюми моҳи ноябр мавсими тирамоҳии ниҳолшинонӣ шуруъ гардад.

То охири соли 2027 дар ҳазорҳо гектар ниҳолу буттаҳо шинонида мешаванд

Фарҳод Зарифзода илова кард, ки Ҳукумати Тоҷикистон то охири соли 2027 дар доираи Барномаи «Кишвари сабз» дар ҳазорҳо гектар ниҳолу буттаҳо мешинонад. Барнома, ки барои солҳои 2023-2027 қабул шудааст, коҳиш додани газҳои гулхонаӣ, гузариш ба иқтисодиёти «сабз», таъмини нигоҳдории устувории низоми табиӣ, васеъ намудани майдони ҷангалзор, боғу токзор, минтақаҳои сабз, ташкил ва васеъ намудани масоҳати минтақаҳои табиии махсус муҳофизатшаванда ва таъмини рушди устувор ва амнияти экологии аҳолиро дар бар мегирад.

Барномаи «Кишвари сабз» дар асоси Стратегияи миллии рушд таҳия гардид

«Барномаи миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон «Кишвари сабз» барои солҳои 2023-2027», ки бо қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон 29 ноябри соли 2023 ба тавсиб расид, дар асоси «Стратегияи миллии рушди Ҷумҳурии Тоҷикистон барои давраи то соли 2030» таҳия гардида, ба коҳиш додани таъсири манфии омили инсонӣ ба муҳити зист нигаронида шудааст.

Дар доираи Барнома дарахтони санавбар, сафедор, ақоқийи сафед ва павлоний шинонида мешавад

Дар доираи Барнома, дар майдони 420 гектар дарахтони мевадиҳанда, 370 гектар хуч ва 325 гектар санавбар шинонида хоҳад шуд.Ҳамчунин шинонидани 5 намуди дигари дарахтон аз ҷумла, сафедор, ақоқиёи сафед, павловний, сарвиноз ва саксавул дар назар аст, ки барои шинонидани ҳар яки онҳо аз 200 то 275 гектар замин ҷудо мегардад.

Дар талу теппаҳои атрофи пойтахт рустаниҳои ороишӣ, ҳамешасабз ва сояафкан шинонида мешаванд

Мувофиқи иқлими маҳаллӣ, дар майдони 20 гектар дар шаҳри Душанбе ва 275 гектар замини теппаҳои навоҳии атрофи пойтахт рустаниҳои ороишӣ, ҳамешасабз ва сояафкан шинонида мешаванд. Шинонидани ниҳолҳо ва барқарорсозии ҷангалзори ҳудуди Боғи «Ғалаба» дар майдони 15 гектар низ пешбинӣ шудааст.

Дар Бадахшон боғҳои хуч ва ангат бунёд мегардад

Ҳамзамон дар Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон дар 285 гектар дарахтони сояафкан ва ҳамешасабз шинонида мешаванд. Аз ҷумла, дар майдони 70 гектар боғҳои хуч, 60 гектар боғҳои ангат бунёд мегарданд, ки аҳамияти иқтисодӣ низ доранд. Инчунин дар майдони 45 гектар дарахтони мевадиҳанда ва чормағз парвариш карда мешаванд. Дар ноҳияи Мурғоб, ки яке аз баландтарин минтақаҳои Тоҷикистон мебошад, дар майдони 60 гектар ниҳолҳои хуч, терескен, сафедор ва бед шинонида хоҳанд шуд.

Дар Суғд дар 755 гектар шинонидани ниҳоли дарахтони санавбар, сафедор, ақоқиёи сафед ва павловний дар назар аст

Инчунин, дар шимоли мамлакат- вилояти Суғд дар доираи Барномаи «Кишвари сабз» дар майдони 755 гектар ниҳоли дарахтони санавбар ва саксавул, дарахтони гуногуни мевадиҳанда ва хуч, бунёди боғҳои сафедор, ақоқиёи сафед, павловний ва ангат дар назар дошта шудааст.

Дар ҷануби Тоҷикистон 1150 гектар замин сарсабз мегардад

Дар вилояти Хатлон, ки иқлимаш нисбат ба дигар минтақаҳои мамлакат фарқ мекунад ва гармтар мебошад, дар доираи Барнома 1 ҳазору 150 гектар замин сарсабз гардонида мешавад. Дар ин минтақа дар майдони 240 гектар дарахтони мевадиҳанда шинонида мешавад. Ҳамзамон барои шинонидани ниҳоли дарахтони санавбар, сарвиноз, сафедор, саксавул, ақоқиёи сафед, павловний ва хуч майдонҳои васеъ ҷудо мегарданд. Чунин намудни ниҳоли дарахтон, инчунин дар 515 гектар замини шаҳру навоҳии тобеи ҷумҳурӣ низ шинонида мешаванд.

Канори роҳҳои Тоҷикистон сабзазор мегарданд

Дар доираи татбиқи «Барномаи миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон «Кишвари сабз» барои солҳои 2023-2027» дар канори роҳҳои автомобилгарди Тоҷикистон беш аз 6 миллион бех ниҳол, аз ҷумла сафедор ва дигар дарахтони ороишии сояафкан ва ҳамешасабз шинонида мешаванд.Дар маҷмӯъ, канори ҷодаҳои мамлакат сабзазор гардида, парвариши ниҳолҳои чормағз, писта, олу, бодом ва дигар зироати ҷангалии худрӯ ва бунёди ҷангалзор бо истифода аз дастовардҳои селексионӣ дар назар аст.

Қитъаи заминҳо барои хоҷагиҳои ниҳолпарварӣ васеъ карда мешавад

Дар доираи «Барномаи кабудизоркунии табиати Тоҷикистон то соли 2040» қитъаи заминҳо барои хоҷагиҳои ниҳолпарварӣ дар мамлакат васеъ гардонида мешавад. Ҳоло дар ҷумҳурӣ дар 50 гектар барои парвариши ниҳоли дарахтони гуногун ва гулу буттаҳо хоҷагиҳои ниҳолпарварӣ таъсис дода шудаанд.

Самти Барнома ба ташаккули гуногунии биологӣ ва экологӣ ва ландшафтҳои табиӣ нигаронида шудааст

Ҳудуди минтақаҳои махсус муҳофизатшаванда, хусусан ҳудуди заминҳои Мамнуъгоҳи давлатии табиии «Даштиҷум», Боғи табиии Сари Хосор, Боғи таърихию табиии Ширкент ва Парки миллии Яғноб васеъ карда шуда, барқарор намудани ҷангалҳои табиии арча, тутзор ва чинор пешбинӣ шудааст. Дар ҳолати иҷрои пурраи барнома барои ташаккули гуногунии биологӣ ва экологӣ, ландшафтҳои табиӣ, объектҳои нодири табиӣ шароити мусоид фароҳам оварда мешавад.

Дарахтон ва буттазор заминро аз эрозия ва шусташавӣ нигоҳ медоранд

Афзун кардани дарахтон ва сарсабзнамоӣ имкон медиҳад, ки заминҳо аз эрозия ва шусташавӣ нигоҳ дошта шаванд. Махсусан, Тоҷикистон минтақае аст, ки ҳангоми кам гардидани дарахтон ва буттаҳо шусташавӣ ва лағжиши замин ба вуҷуд меояд. Дарахтон ва буттазор заминро аз ҳодисаҳои эрозияи шамолу об ва дигар равандҳои табиӣ ҳифз намуда, боиси аз байн нарафтани заминҳои ҳосилхез мегардад.Аз ин рӯ, ҳар чӣ бештар бояд гулу бутта ва ниҳол шинонем, то дар татбиқи Барномаи «Кишвари сабз», тоза нигоҳ доштани муҳити атроф ва сарсабз гардонидани сайёраи Замин саҳми назаррас гузорем.

Марзия САИДЗОДА,
АМИТ «Ховар»

АКС аз манбаъҳои боз