Ҳаҷми гардиши савдои хориҷии Тоҷикистон ва Узбекистон соли 2024 1,74 маротиба зиёд гардид

ДУШАНБЕ, 05.04.2025. /АМИТ «Ховар»/. Яке аз самтҳои афзалиятноки муносибатҳои дуҷонибаи Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Ҷумҳурии Узбекистон ҳамкории тиҷоратию иқтисодӣ ба ҳисоб меравад. Гардиши савдои хориҷии Тоҷикистон ва Узбекистон дар ҳоли рушд қарор дорад. Агар он соли 2018 зиёда аз 288,5 миллион доллари Иёлоти Муттаҳидаи Амрикоро ташкил медод, соли 2024 ба 504,4 миллион доллари амрикоӣ баробар гардид. Яъне, ин нишондиҳанда соли 2024 нисбат ба соли 2018 1,74 маротиба баланд гардидааст, ки дар байни кишварҳои аъзои Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил ҷойи сеюмро касб мекунад.

— Яке аз хусусияти фарқкунандаи фаъолияти иқтисодиёти ҷаҳонӣ дар нимаи дуюми асри 21 инкишофи интенсивии муносибатҳои иқтисоди байналмилалӣ мебошад. Муносибатҳои иқтисодии байналмилалӣ ва иқтисодиёти ҷаҳонӣ дар робитаи зичи мантиқӣ ва таърихӣ қарор дошта, яке аз шартҳои асосии ташаккули иқтисодиёти ҷаҳонӣ ба ҳисоб мераванд. Дар асри 21 муносибатҳои байнидавлатиро ҳамчун унсури таркибии иқтисодиёти ҷаҳонӣ ва натиҷаи рушди он ҳисоб кардан мумкин аст. Зеро муносибатҳои иқтисодӣ байни давлатҳо дар амиқ шудани тақсимоти байналхалқии меҳнат, ҳамгироии хоҷагии халқ, рушди иқтисодиёти миллии мамлакатҳо, беҳтар гардидани муносибатҳои сиёсӣ, инкишоф ва мустаҳкам шудани сохторҳои байналхалқии минтақавӣ зоҳир мегардад.

Тибқи таҳлилҳо, дар заминаи сафарҳои дуҷонибаи Сарони давлатҳо гардиши савдои хориҷӣ соли 2018 нисбат ба соли 2017 128,2 дарсад афзоиш ёфта буд. Ин новобаста ба омилҳои беруние аст, ки солҳои 2019-2020 бемории сироятии КОВИД-19 хуруҷ намуда, ба гардиши савдои хориҷии Тоҷикистон ва Узбекистон таъсир гузошта буд. Соли 2018 сарони давлатҳо вазифаи аввалиндараҷа гузоштанд, ки гардиши мол то ба 500 миллион доллари амрикоӣ расонида шуда, дар оянда гардиши савдои хориҷии байни давлатҳо ба 1 миллиард доллар расонида шавад. Ҳамин тавр, аллакай соли 2022 гардиши савдои хориҷӣ ба беш аз 500 миллион доллар расонида шуд. Аз рӯйи коэффисиенти афзоиш он давоми солҳои 2019-2024 ҳар соле ба ҳисоби миёна на камтар аз 14 дарсад афзоиш меёбад.

Бо назардошти мунтазам ривоҷ ёфтани гардиши савдои хориҷии мамлакатҳо ва мақсадгузории роҳбарони олии давлатҳо солҳои минбаъда ба 1 миллиард доллари амрикоӣ расонидани он аз эҳтимол дур нест.

Яъне, дар ҳолати ҳамасола 14 дарсад афзоиш додани гардиши савдои хориҷии Тоҷикистон ва Узбекистон то солҳои 2029 гардиши савдои хориҷии ду мамлакат рушд меёбад. Агар гардиши савдои мамлакатҳо дар 5-6 соли оянда на камтар аз 14 дарсадро ташкил диҳад, солҳои 2029-2030 гардиши савдои ду давлати бо ҳам дӯст зиёда аз 1 миллиард доллари амрикоӣ мегардад. Дар ҳолати ҳар сол зиёда аз 14 дарсад будани ин нишондиҳанда гардиши савдои ду давлат дар муҳлатҳои наздиктарин ба нишондоди назаррас хоҳад расид.

Аз ин лиҳоз ҳоло муносибатҳои тиҷоратию ҳамкории иқтисодии ду ҷумҳурӣ дар соҳаҳои нақлиёт, тиҷорат, энергетика, кишоварзӣ ва ғайра идома меёбад. Ҳамзамон бояд гуфт, ки дар гардиши молии Узбекистон бо Тоҷикистон дар байни давлатҳои воридкунандаи маҳсулот ба мамлакати мо Узбакистон дар ҷойи 7-ум қарор дорад.

Дар умум аз соли 2002 то инҷониб 8 ҷаласаи Комиссияи байниҳукуматии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Ҷумҳурии Узбекистон баргузор гардидааст, ки охиринаш 15 майи соли 2021 дар Тошканд баргузор шуд. Масъалаҳои асосӣ- ҳамкории тиҷоратию иқтисодӣ ва сармоягузорӣ, ҳамкорӣ дар соҳаи нақлиёт ва дигар бахшҳои иқтисодиёт, инчунин масъалаҳои фарҳангию гуманитарӣ дар доираи кори Комиссияи байниҳукуматӣ оид ба ҳамкории тиҷоратию иқтисодӣ байни Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Ҷумҳурии Узбекистон, ки соли 2002 таъсис ёфтааст, баррасӣ мешаванд.

Мавқеи ҷуғрофӣ, арзишҳои муштараки таърихию фарҳангӣ, динӣ, расму оин ва анъанаҳо яке аз омилҳои асосии муносибатҳои дӯстона байни Тоҷикистон ва Узбекистон ба ҳисоб мераванд.

Ҷумҳурии Тоҷикистон бо сиёсати дурандешона пайваста ба роҳ мондани муносибатҳои бародарию дӯстонаро бо давлатҳои минтақа ва ҷаҳон густариш бахшида, низоми иқтисодию иҷтимоӣ ва фарҳангию ҷамъиятиро барои ҷонибҳо муҳим медонад. Имрӯз бо боварӣ метавон гуфт, ки яке аз шарикони боэътимоди стратегии Тоҷикистон давлати Узбекистон ба ҳисоб меравад.

Рустамҷони ҚУЗРАТЗОДА,
Сардори Раёсати таҳлил ва ояндабинии масъалаҳои макроиқтисодии Маркази тадқиқоти стратегии назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон