Ташхиси хромасомаи филоделфӣ имконпазир шуд

Душанбе, 12.05.2015. (АМИТ «Ховар»). — 7 майи соли 2015 барои аввалин бор дар таърихи тандурустии Тоҷикистон, дар заминаи таҷҳизоти замонавии Озмоишгоҳи селулаҳои бунёдии ДДТТ ба номи Абӯалӣ ибни Сино «хромасомаи филоделфӣ» дар беморони мубтало ба миолейкози музмин ташхис гардид, ки ин туҳфаи арзандае ба истиқболи ҷашни 70-умин солгарди Ҷанги Бузурги Ватанист. Бояд зикр намуд, ки озмоиши генетикии молекулавӣ дар давоми се сол  идома ёфт ва билохира ба олимони соҳаи тандурустии Тоҷикистон муяссар шуд, ки ташхиси ин бемориро пайдо ва мушаххас намоянд.
  Зимнан, миолейкози музмин ё лейкози миелоидии музмин- ин саратони мағзи устухон аст. Ба таври маълум, дар мағзи устухон селулаҳои хун ташкил мешаванд. Ба ҳангоми бемории лейкамия ё худ саратони хун, мағзи устухон ба таври ғайриоддӣ миқдори хеле зиёди селулаҳои хунӣ тавлид мекунад. Ин селулаҳо бо селулаҳои хуни табиӣ фарқ дошта, дуруст амал намекунад. Дар натиҷа, тавлиди селулаҳои сафед  гардиши хуни табииро манъ карда ва тавоноии муқобилияти фардро аз бемориҳо коста мекунад. Ба андозаи ҷамъшавӣ дар хун ва устухони мағзи сар, онҳо ҷойи лейкосит, эритросит ва тромбоситҳои солимро мегиранд. 
    Ба таҳқиқи олимони соҳа, бисёри мубталоён ба бемории лейкамия ё саратони хун дучори тағйири генетикӣ бо номи хромасомаи филоделфӣ ҳастанд. Гуфта мешавад, ҳар селула дар бадан дорои моддаҳои генетикӣ аст, ки ифодакунандаи зоҳир ва навъи фаъолияти он аст. Хромасомаҳо дорои модаҳои генетикӣ ҳастанд. Дар саратони хун бахши моддаҳои генетикии як хромасома бо хромасомаи дигар мечаспад. Ин дигаргунӣ «хромасомаи филоделфӣ» ном дорад. Ин хромасома сабаби пайдо шудани фермент бо номи тирозин-кинази дар мағзи устухон мешавад, ки ин фермент дар навбати худ боиси табдили теъдоди зиёди селулаҳои бунёдӣ ба ҳуҷайраҳои  хунии сафед (гранулацитҳо) мешавад.
    Ба нишондоди олимон, хромасомаи филоделфӣ аз волидайн ба фарзандон намегузарад. Дар хромасомаҳои филоделфӣ қисмате аз хромасомаҳои 9 ва қисмате аз хромасомаҳои 22 мешиканад ва ҷояшонро бо якдигар иваз мекунанд. Ҳангоме,  ки  қисмати ҷудошудаи хромасомаи 9 ба хромасомаи 22 мечаспад, гени  bcr-abl ташкил  мешавад. Хромасомаи 22 тағйирёфта хромасомаи филоделфӣ ном дорад.
    «Хромасомаи филоделфӣ» (ph) дар беш аз 90%- и афроди гирифтор ба бемории миелолейкози музмин, ҳам дар калонсолон ва ҳам дар кӯдакон кашф шудааст.
   Дар давоми солҳои зиёди таҳқиқот маълум гардидааст, ки бо бастани ҷараёни фаъолияти тирозинкиназҳо имкони таъсиррасонӣ ба миелопоез, беҳтар намудани ҳолати саломатӣ ва дарозумрӣ мавҷуд аст. Дар дунё навъҳои мухталифи сусткунандаҳои мутирозинкиназ мавҷуд аст ва яке аз онҳо доруи гливек мебошад. Ин дору ҷараёни паҳншавии бемориро мебандад.
    Мавриди зикр аст, ки фонди ҷаҳонии дастрасии гливек вуҷуд дорад, ки ба беморони  мубтало ба миолейкози музмин ба таври ройгон кумак мерасонад. Арзиши якмоҳаи дармон бо гливек 2700 евроро ташкил медиҳад.
   Ҳамин тавр, олимони ДДТТ ба номи Абӯалӣ ибни Сино эълом намудаанд, ки мақсади ниҳоӣ аз ташхиси  «хромасомаи филоделфӣ» таҳияи асноди беморони  мубтало ба миолейкози музмин ва пешниҳоди онҳо ба «Фонд» аст, то ки дар оянда имкони ройгон дарёфт намудани табобат бо гливекро ба даст оранд. Ҳамзамон беҳтар намудани сатҳи саломатӣ ва дарозумрии беморони мубтало ба миолейкози музмин аз мақсади дигари олимон унвон мешавад.
 Дар ин бора аз шуъбаи таҳлил, назорат ва робита бо ҷомеаи ДДТТ ба номи А. Сино иттилоъ доданд.